Alle politici die de afgelopen tijd de cultuursector in de marge hebben weggedrukt door het als niet essentieel te beschouwden zouden het boek Waarom gelukkig zijn als je normaal kunt zijn? van Jeanette Winterson moeten lezen. Ik citeer: Boeken zijn voor mij een thuis. Boeken creëren geen thuis- ze zijn een thuis in de zin dat je, net als je met een deur doet, een boek opent en naar binnen gaat. Het lijkt nu zo makkelijk om bibliotheken op te doeken -voornamelijk door alle boeken weg te halen en te zeggen dat dat boeken en bibliotheken niet relevant zijn voor het leven van mensen. Er wordt veel gepraat over sociale desintegratie en vervreemding, maar hoe zou het anders kunnen als door onze ideeën over vooruitgang de centra worden verwijderd die zoveel hebben gedaan om mensen bij elkaar te houden. De bibliotheek was mijn deur naar elders.
En verder in het boek..De Openbare bibliotheek van Accrington had van de meeste boeken wel een exemplaar. Ik heb sinds ik met pensioen ben veel boeken gereserveerd bij de bibliotheek waar ik soms wel een half jaar op moest wachten. Minder boeken, langere uitleentijden, noem het maar op waarom dit het geval is. Ook moet ik steeds vaker geld bijbetalen omdat het boek van elders moet komen. Zo zit ik al een een half jaar te wachten op het boek van Jerker Spits Jacht op de barnsteenkamer. Een collega van vroeger had me dit aangeraden en het onderwerp sprak me aan.
De communisten en de nazi’s zaten er achteraan, de Stasi maakte er decennialang jacht op, en het is misschien wel het grootste vermiste kunstwerk uit de geschiedenis: de barnsteenkamer. In de achttiende eeuw liet Frederik I van Pruisen een kabinet van kostbaar barnsteen bouwen. Zijn zoon schonk het aan tsaar Peter de Grote, waarna het meer dan twee eeuwen bezoekers van het tsarenrijk bleef verbazen. Na 1945 verdween de kamer spoorloos. Hoe kon dit kunstwerk zomaar in rook opgaan? Jacht op de barnsteenkamer gaat over de hoop en illusies van schatjagers en hun liefde voor kunst. Jerker Spits vertelt over hun speurtochten, die zich afspelen tegen het decor van de twintigste eeuw: de Russische Revolutie, de opkomst van het Derde Rijk, de Duitse deling en de Val van de Muur. En passant behandelt Spits alles wat er over barnsteen te vertellen valt.
Nog even over het boek van Winterson. Je kunt er uit blijven citeren zo bijzonder is dit boek. Haar moeder, een godsdienstwaanzinnige las wel boeken uit de bibliotheek (Chandler bijvoorbeeld) en kende de Bijbel uit haar hoofd. “We mochten geen boeken hebben, maar we leefden in een wereld van het geschreven woord. Mevrouw Winterson schreef vermaningen op en plakte die door het hele huis. Boven het gasfornuis stond op een broodwikkel: de mens leeft niet bij brood alleen. Aan het einde van het boek als ze een vergelijking maakt tussen haar biologische moeder en mevrouw Winterson zegt ze dat ze het heel vervelend vind als Ann (haar biologische moeder) mevrouw Winterson bekritiseerd. Ze was een monster, maar ze was mijn monster. En ze realiseer zich heel goed dat ze schrijfster is geworden omdat ze is opgevoed door een vrouw die haar beperkingen had maar haar qua taal rijkdom veel heeft meegegeven.
En als laatste nog even een Netflix tip. A call to spy. Twee vrouwen die voor Churchill gaan spioneren voor Churchill in de Tweede Wereldoorlog. Een waargebeurde gefictionaliseerde film.