In 1998 hadden twee kapitaalkrachtige vriendinnen en (armlastige) ik bijna De eerste Bergensche boekhandel gekocht. Een miljoen euro vroegzen ze het voor het huis, de inboedel, de goodwill, een koopje eigenlijk. Maar de eigenaar wilde per se dat het niet door speculanten gekocht zou worden en dat Bergen in het mooiste centrum van Noord-Holland een boekhandel zou herbergen. Wij waren de laatste gegadigden, maar de koop ging uiteindelijk toch niet door omdat we ook het personeel moesten overnemen. Daar kon geen sprake van zijn. Ik zou hoofdinkoper worden en tevens de belangrijkste persoon in de winkel. Er is na ons gelukkig toch nog een koper op komen dagen die de winkel overnam zodat de winkel behouden bleef. Maar die behoefte naar een eigen bedrijf waar je alles voor het zeggen hebt verdwijnt nooit helemaal en ik gun de nieuwe eigenaren nog een lang bestaan als boekhandelaar, want stoppen doe je niet als boekengek. Dat kun je doen tot je dood. De laatste jaren verschijnen er veel boeken over boekhandelaars en blijk ik niet de enige met een droom over een eigen winkel. Ook de jongere generatie ziet er jog steeds brood in en gelukkig maar.
Zo las ik recentelijk het boek van Shaun Bythell Dagboek van een boekverkoper (die elke dag de schamele opbrengsten noteert en amper zijn hoofd boven water kan houden) en ook De boekhandel van Algiers van Kaouther Adimi. Voor mijn vriendin had ik De boekhandelaar van Florence van Ross King op de kop weten te tikken (voor mij te zware kost). En nu heb ik in de VPRO-gids een paar nieuwe titels gezien van boekhandelaars over hun boeken. Het boek Mijn boekhandel in Cairo van Nadia Wassef en Alba Donati De boekhandel in de bergen.
In 2002 begon Nadia Wassef met haar zus Hind en hun goede vriendin Nihal een boekhandel in Caïro. Het was een onbezonnen idee in een land dat na decennia aan falend beleid in een economische en culturele crisis was geraakt. Er was geen infrastructuur en voor zover bekend ook geen markt voor boeken. Toch gingen de drie jonge vrouwen niet gehinderd door enige kennis aan de slag.
In Wassefs geestige, openhartige terugblik op de jaren waarin hun winkel, Diwan, uitgroeide tot een geliefde boekhandelsketen, laat ze zien hoe hun keuzes van invloed waren. In een door de islam gedomineerde samenleving benadrukten zij door hun selectie boeken juist de pluriformiteit van de Egyptische cultuur en geschiedenis. In een door mannen gedomineerde stad werd Diwan een ontmoetingsplaats voor vrouwen, niet in de laatste plaats door die ene zeldzaamheid: een schone wc. Zo vertelt Wassef via de ontstaansgeschiedenis van deze geliefde plek ook het grotere verhaal van Egypte.
Tegen alle adviezen in vertrekt Alba Donati naar Lucignana, haar geboortedorp in het pittoreske Toscane, om daar, omgeven door bos en bergen, haar eigen boekhandel op te richten. Overdag staat ze in de winkel, ’s nachts heeft ze eindelijk tijd om te lezen in de boeken van onder andere Annie Ernaux en Pia Pera. Het is nooit te laat een droom te verwezenlijken. We lezen mee in het dagboek van Donati, die beschrijft hoe ze de boeken selecteert en een naam opbouwt. Maar al na een maand breekt er een brand uit in de winkel. Het is de steun van haar dorpsgenoten en jeugdvrienden die haar erbovenop helpt. Vloeiend en beeldrijk rijgt ze deze gebeurtenissen aaneen met dorpsverhalen, natuurbeschrijvingen en gedachten over de beste boeken, inspirerende auteurs en de meest memorabele personages. Langzaam maar zeker weet Donati iedereen te overtuigen: ze is een onervaren maar geboren en gepassioneerd boekverkoper. Deze boekhandel in de bergen, waar ze thuis is tussen dorpsgenoten en vrienden, is een toevluchtsoord voor gelijkgestemden. Met essays van Steven Van Ammel, Boekhandel in het hart van Europa (Boekhandel Passa Porta), en Margreet de Haan, Boekhandel aan zee (Boekhandel ’t Spui)
Voor vanavond verheug ik me op de verfilming op HBOMax van het boek van Penelope Fitzgerald De boekhandel.
Als laatste toch nog even vermelden het boek Echte liefde vind je in de boekwinkel van Veronica Henry. Als ik die de komende tijd niet in de kisten vind dan ga ik die zeker een keer uit de bibliotheek halen.
