Afgelopen week kreeg ik De Kosmopolieten van Louise O. Fresco in handen. Maar eens proberen. Het gaat over idealen en engagement en of je wereldburger kunt zijn. Maar het blijkt ook over de werking van muziek te gaan. Het zijn thema’s die me aanspreken. Uit de eerste hoofdstukken kan ik nog niet echt wijs worden of het wat wordt. Een briefwisseling tussen verschillende mensen over een erfenis. Over een onvindbare vrouw. Nog maar eens een treinreis verder kijken? Dan lees ik een aantal dagen later de Groene Amsterdammer de  Technologica column van Marcel Moring, die ook toevallig dit boek aan het lezen is. Hij zegt dat het boek De Kosmopolieten een ideeënroman is van het goede soort, dat Fresco scherp inzicht heeft in de enormiteit en complexiteit van problemen. Volgens Moring gaat het boek van Louise Fresco over de plicht om te blijven strijden tegen het verval. Niet om de wereld beter te maken, maar om haar te helen. Toch nog maar even doorlezen.

En ik moet nog melden dat ik moeite heb om door te gaan in het boek Tussen drie plagen van Jaan Kross. Ik zit al op blz. 400 en kan er nog maar steeds niet echt van genieten. Ik laat het nu even aan andere boekenclubleden over om te kijken wat zij van deze keuze vinden.

Ik heb gisteren in de trein in het boek Zomer in Baden-Baden van Leonid Tsypkin zitten lezen. Het heeft een uitnodigende kaft (zie hieronder) en dit is zo’n boek waarvan ik altijd het gevoel heb gehad, dat ik iets had gemist toen het uitkwam. En het toch niet las, want geen tijd of geen zin.

Het moet mijn ziel verrijken en me echt laten voelen en ademen, zegt Susan Sontag op de de kaft.  Dit boek gaat over een reis van  Tsypkin naar Sint Petersburg, in de voetsporen van Dostojevski. Omdat ik een fan ben van Dostojevski, ben ik er 15 jaar na dato, nadat ik het uit een kist viste, alsnog aan begonnen. Het viel me niet tegen, maar het voldeed niet aan mijn verwachtingen. Het boek bevat ellenlange zinnen, waarin Tsypkin over zijn eigen leven en dat van Dostojevski reflecteert. Het boek springt heen en weer tussen zijn leven en dat van zijn held, zijn reis en de reizen die zij held maake. Ik ben even gaan snuffelen op het internet en vond een artikel van de overleden Michael Zeeman, die het boek zeker verdiensten toewuift. Maar tegelijkertijd achterdochtig is naar de motieven van Sontag om dit boek als een herontdekt meesterwerk te zien. Ik kan niet anders dan die mening onderschrijven. Het boek boeide me niet genoeg omdat het te veel over een passie ging van een man, die in zijn eigen lijden een weerklank vond in het leven van zijn held.

Vorige week had ik mezelf een boek cadeau gedaan van Jaan Kross, De drie plagen. In de zomer heb ik zin in een boek waarin ik maar door wil gaan omdat het televisie aanbod vaak zo bedroevend is. Maar alhoewel Jaan Kross de hemel wordt ingeprezen en overal vijf sterren krijgt en wordt gezien als de beste historische roman ooit, ben ik er na een week nog niet verslaafd aan en grijp ik toch af en toe weer naar iets anders. In dit geval was dat de Netflix serie De staircase, over een echte rechtszaak tegen een man die van de moord op zijn vrouw wordt verdacht. De schrijver Michael Peterson (die veel boeken op zijn naam heeft staan) liet zich vanaf het begin van de beschuldiging in 2001 filmen en het resultaat heeft geleid tot deze bloedstollende serie. Heeft Peterson zijn vrouw van de trap geduwd en met een scherp voorwerp op het hoofd geslagen of is het gewoon een val van de trap (ze had veel gedronken!!) Ik had al een jaar geleden de serie Making a murderer gezien en het lijkt er op dat ook in deze zaak Peterson’s schuld al vast staat, terwijl je als kijker na 11 afleveringen zeker weet dat Peterson onschuldig is. Peterson schreef drie boeken over de Vietnam oorlog en was ook een journalist met een kritische blik op het rechtssysteem.

Vlak voor de vakantie las ik het boek Spoiler, over televisieseries en wereldliteratuur van Mark Kloostermans. In dit boek analyseert hij de wereldwijde verslaving aan deze series en hij komt tot de conclusie dat deze series werken zijn met grote diepgang en dat ze discussies voort zetten die zijn gestart door de grote klassiekers uit de wereldliteratuur. Hij vergelijkt Breaking bad (mijn favoriet) met Faust, Game of thrones met Oorlog en vrede van Tolstoj, Don Quichot met Westworld en True Detective (ook favoriet) met Niels Lyhne uit het boek van Jens Peter Jacobsen. Misschien moet ik me maar niet meer zo schuldig voelen als ik niet een paar avonden achter elkaar zit te lezen, maar series zit te kijken.

Maandag kwam er een bekende klant naar me toe die me het boekje “De kade der ongeneeslijken” van Joseph Brodsky in de hand drukte. Dat moest ik absoluut lezen en dat heb ik toen meteen maar gedaan, gisteravond begonnen en vandaag in de trein uitgelezen. En ik moet zeggen dat ik dat met veel plezier heb gedaan. Het boekje (100 blz.) gaat over zijn jaarlijkse winterse reis naar Venetië vanaf 1972. Hij blijkt een originele geest die de meest idiote zinnen en metaforen kan schrijven, maar die een meester is in het beschrijven van de  sfeer van een mistig Venetië. Ik schoot ook vaak in de lach om zijn vreemde uitspraken. Hij probeert vooral zijn filosofische ideeën over tijd (water is het symbool van tijd) en schoonheid uit te drukken aan de hand van beschrijvingen over Venetië. Maar vooral over ons voornaamste zintuig, het oog.

“Laat me resumeren: water is gelijk tijd en verleent aan schoonheid zijn dubbelganger. Omdat we ten dele water zijn, dienen wij de schoonheid op dezelfde wijze. Door een wrijfafdruk van het water te maken verbetert de stad het aanzien van de tijd, verfraait ze de toekomst. Dat is de rol van deze stad in het grote geheel. Want de stad is statisch, terwijl wij bewegen. ”

Ik kreeg heel veel zin om deze winter weer eens naar Venetië te gaan. Ik was er veertig jaar geleden en heb er hele sterke herinneringen aan over gehouden. Ik deed s’nachts verstoppertje met mijn reisgenoot in de smalle steegjes en over de bruggetjes en dat voelde heel beangstigend. Alsof je zomaar kon verdwijnen.  Ik weet niet of ik toen al de film Don’t look now had gezien. de film is uit 1973 en ik heb hem diverse keren gezien, zo spannend vond ik de film, en zo tragisch.  Tegenwoordig staat Venetië op nummer 1 als het gaat om toeristenbezoek. De oorspronkelijke bevolking is bijna geheel weggetrokken. Ik heb geen idee wat je er nu aantreft. Het moet wel teleurstellen met al die mensen. Misschien dat het in de winter nog het bezoeken waard is als de cruiseschepen niet meer aanmeren. Brodsky schrijft al over het onzalige idee om de lagune uit te baggeren zodat de schepen beter kunnen aanmeren. Ik herinner me ook de hordes toeristen en de stilte als je die paar straten vermijdt die de toeristen nemen. Dus wie weet…..deze winter, kaplaarzen mee.

De eerste echte warme week, een bijna 103-jarige moeder die toch plotseling toch sterfelijk leek, de reden dat ik een week lang niets heb gepost. Afgelopen vrijdag hadden we de tweemaandelijks boekenclub en dit zijn de boeken die langs zijn gekomen naast Stegner’s De fundamenten van ons leven.

Marianne Thamm De ondraaglijke blankheid van het bestaan, een bewogen leven in het land van Mandela (ik zag haar in een interview  bij Buitenhof en was behoorlijk onder de indruk), Robert Kaplan Duister Europa, twee koude oorlogen en een reis door groot-Roemenië (omdat Gjalt, net met pensioen, een reis naar de Roemenië gaat maken), De stille diplomaat, Max van der Stoel 1924-2011, van Annet Bleich, Piet de Rooy, Een geschiedenis van het onderwijs in Nederland, Per Peterson, Paarden stelen, Russell Shorto, De botten van Descartes  en Jan van Aken, De ommegang.

De volgende bijeenkomst is 20 juli en we bespreken de twee beste boeken van Gerard Reve, Op weg naar het einde en Nader tot U, op verzoek van mij en Gjalt. Komen de anderen er eindelijk achter dat deze boeken tot de absolute wereldtop behoren.

Het voorstel was oorspronkelijk Jaan kross, Tussen drie plagen, een boek dat vijf sterren krijgt en wordt gezien als een van de mooiste historische romans ooit geschreven. Maar dat bewaren we voor de zomer, vanwege de omvang (1104 pagina’s). Ik ga de komende drie weken naar Oezbekistan en zal dan waarschijnlijk niets posten, omdat er ook helemaal geen mogelijkheden zijn.

Ik las in de trein het kleine boekje (60 pagina’s) van Seneca De lengte van het leven (De brevitate vitae) in de vertaling van Vincent Hunink. Een mooie bespiegeling over het begrip tijd en waar je je in het leven beter niet mee bezig kan houden. De boodschap; ‘onze tijd is helemaal niet kort! Nee, wij verspillen juist veel tijd. Het leven is lang genoeg, we krijgen royaal de ruimte om de werkelijk grote dingen af te maken, als we al die tijd maar goed besteden’. Advies; houd je bezig met wezenlijke zaken zoals het beoefenen van filosofie, dan krijg je er eeuwen bij (aan wijsheid). Vooral omdat we in een tijd leven waarin mensen streven naar het verlengen van het leven zou dit boekje een zinvolle bijdrage kunnen leveren. Ik kreeg zin in meerdere deeltjes van Seneca. Allemaal vertaald door Vincent Hunink. Ik hoop dat ze de komende maanden voorbij komen bij het uitpakken van de boekenkisten.

Paulinus, degene aan wie Seneca zijn geschrift opdraagt, was verantwoordelijk functionaris voor de graantoevoer in Rome (48-55).Het grootste deel van zijn bestaan had Paulinus aan de staat gegeven, hij moest van Seneca ook wat tijd voor zichzelf gaan nemen. Misschien moet ik daar het komende jaar ook maar eens serieus over na gaan denken. Ik ben nog steeds bezig met geven, maar wanneer is de tijd gekomen dat ik voor mezelf mag leven.

Ik ben ook eindelijk begonnen in een boek waar ik al heel lang aan wilde beginnen, Elizabeth Costello van Coetzee. De thematiek, een zesenzestigjarige schrijfster (mijn leeftijd) roert in de voordrachten die ze naar aanleiding van een prijs door heet Australië houdt, allerlei onderwerpen aan die haar in haar leven echt hebben beziggehouden. Dit boek wilde ik juist lezen op de leeftijd die Elizabeth heeft in het boek. Ik heb al met veel plezier wat andere boeken van Coetzee gelezen. Natuurlijk zijn In ongenade (uitgekomen in 2003, het jaar dat hij ook de Nobelprijs voor de literatuur kreeg).en ook Wereld en wandel van Michael K.

Terwijl ik tussendoor lekker bezig ben in Uzbekistan (zie vorige blog), aantekeningen makend over de dingen die ik wil zien, ben ik gisteren in mijn nieuwe treinboek begonnen; De sympathisant van Viet Thanh Nguyen. (2017). Won de Pulitzerprijs,, Edgar Allan Poe Award, Asian Pacific American Literature Award, Center for Fiction first novel prize en zo kan ik nog wel even doorgaan. Nguyen is geboren in Vietnam en opgegroeid in Amerika en omdat mijn zoon in Vietnam zit had ik behoefte om iets meer te weten over de oorlog die in de jaren zeventig ook via de televisie mijn kamer binnen denderde.

Wat me vooral trekt aan het boek is de problematiek van mensen die met twee identiteiten en dus twee loyaliteiten opgroeien. Al die ferme uitspraken van mensen die eisen dat vluchtelingen of tweede/derde generaties Marokkanen of Turken hun loyaliteit jegens het land van hun ouders afzweren zullen hier kunnen lezen hoe moeilijk dat is.  Maar afgaande op de recensies is het boek veel meer nog dan dat, tegenwicht tegen de heroïsche blik van de Amerikanen op hun verloren oorlog, kritiek op het communistische regime na de val van Saigon in 1975 (waar het boek mee begint) en nog veel meer. Ik zal er later over berichten.

Waar heb ik nou toch recentelijk die recensie gelezen over het werk van Giogio Bassani? Ik grasduin door de Edmund en De Groene Amsterdammers van de afgelopen week, maar kan het niet vinden. Het boek zit in de kist (Verzameld werk, Het verhaal van Ferrara) en ik besluit het mee te nemen, lees er een tijdje in en besluit toch, indachtig Montaigne, dat ik hier geen zin in heb, hoe mooi het ook geschreven is,. Het boek gaat te veel over een gedachtewereld waar ik geen zin in heb (begin 19e eeuw).

Dan maar naar Roger Martin du Gard, zit ook in de kist. Ik heb de afgelopen twee winters De Thibaults gelezen en was daar diep van onder de indruk. Terwijl dat ook over de wereld aan het begin van de twintigste eeuw gaat! Hij kreeg in 1937 voor dit boek de Nobelprijs voor de literatuur. Het gaat over een bourgeois milieu in het begin van de twintigste eeuw, in aanloop naar de Eerste wereldoorlog in het eerste deel en de dood van de twee zonen in het tweede deel. Nu heb ik Luitenant-kolonel de Maumort in mijn handen en ook hier grasduin ik wat in, maar besluit dit boek te bewaren voor de winter (het is namelijk 1000 pagina’s). Martin Du Gard werd voor dit boek grotendeels beïnvloed door Montaigne. Hij sloot zich net als Montaigne, na de dood van zijn twee zonen (De Thibaults!!) en vrouw, op in zijn landhuis en deed de jaren daarna een grondig zelfonderzoek. Interessant.

Ik was ook al weer bezig met de vraag wat ik op mijn vakantie naar Oezbekistan mee moet. Mijn zus gaf me Murat Isik Wees onzichtbaar. Ziet er veelbelovend uit als ik af ga op de recensies en prijzen.