Naar aanleiding van het boek van Alessandro Baricco’s The game ontstaan er heftige discussies. Er is afkeer van zijn stijl, zijn manier van denken en redeneren, zijn koketterie. Maar het is wel een uniek boek omdat het een poging doet om de nieuwe tijd te duiden en daar kan niet over geschreven worden. We komen ook tot de conclusie dat we toch beter fictie kunnen bespreken dan non-fictie. Er wordt aandacht besteed aan een paar websites die gelezen worden, The Postonline (negatief bubbelinformatie van uiterst rechts) en climategate (forum van klimaatontkenners). De nieuwe boeken voor de volgende keer (1 november bij Tineke) zijn Margaret Atwoord Het verhaal van de dienstmaagd en Colson Whitehead, Jongens van Nickel. Van Whitehead bespraken we eerder De ondergrondse spoorweg. Recentelijk is het vervolg op Het verhaal van de dienstmaagd, De testamenten uitgekomen.

De boeken die verder voorbij komen die de moeite waard zijn: Huib Modderkolk, Het is oorlog en niemand die het ziet (over cyberoorlog), Witte schuld van Elma Drayer (over identiteitspolitiek in de media), Geoffrey Best Churchill, Philip Snijder Zondagsgeld (heb ik ooit besproken bij RTVNH, een geweldig boek(je), Orlando Figes Revolutionair Rusland, 1891-199, een geschiedenis.

De laatste jaren wisselen we ook Netflix tips uit aan elkaar (behalve Bram die denkt dat er alleen rommel staat op Netflix). Ik kreeg zin The Dawn Wall (over een spectaculaire beklimming van Tommy Caldwell) en Free solo, weergaloos en zenuwslopen (idem de bergwand El Capitan door Alex Honnold), de tips waren uiteraard van Gjalt, de bergbeklimmer onder ons. Ik tipte Die Weissensee (DDR in de jaren tachtig) , maar ik hoorde van diverse kanten dat het na het eerste seizoen een beetje ontaardt in een soap met te bizarre ontwikkelingen. We zullen zien, ik ben net begonnen aan het tweede seizoen.

Als laatste nog even deze boektitel. Gjalt had erg genoten van Dimitri Verhulst, De intrede van Christus in Brussel. Dat deed me deugd, ik heb ook erg genoten en gelachen om dit boek. Gisteren was ook het boekenpanel van DWDD weer aan het woord. Het boek van de maand was De zwarte schuur van Oek de Jong. Leek me ook de moeite waard.

Het is elke week weer een feest als de VPRO-gids op de mat valt. Mijn beroemde briefjes bevatten heel vaak tips uit deze gids. Mensen die mij om tips vragen voor films, boeken en Netflix-series wijs ik vaak naar deze gids. De oogst van deze week was weer geweldig. Bij interviews (met schrijvers, regisseurs, en filmmakers): kreeg ik zin in het boek van Miek Smilde Dorsman dood, over een rechter die een verkrachter en moordenaar voor zijn hekje krijgt. In de rubriek Vpro-boeken stond een klein stukje over het boek Op aarde schitteren we even van Ocean Vuong (belangrijkste debuut sinds jaren!!!).

In deze rubriek ook aandacht voor de serie kakkerlakjes (die ik regelmatig tegenkom in de kisten van de kringloop) van uitgeverij Loopvis. Het zijn kleine boekjes die je kunt versturen als cadeau. Deze week was er uitgebreid aandacht voor het Nederlands Film Festival van 27 september tot 5 oktober, met daarnaast een overzicht van oudere korte films van vijftien minuten, die op internet zijn te zien. De films Sevilla (roadmovie) en Das Wad (sterspeler Rene van ‘t Hof) ga ik zeker kijken. In de rubriek Filmpremières staan goede tips. Bij de rubriek Series stond deze week de serie van Ryan Murphy die de komende jaren is verbonden aan Netflix en die begint met The politician, over een jongen die al heel jong weet dat hij president van Amerika wil worden. Bij de rubriek On demand staan ook series en films op Netflix, HBO en Videoland die de moeite waard zijn. Ik ga zeker La victima numero ocho (serie) bekijken, over een terreuraanslag in het Spaanse Bilbao. De films El Hijo en Inception heb ik in mijn schriftje genoteerd. Met de rubriek Podcasts heb ik nog niet zo veel gedaan, maar daar wil ik wel wat vaker naar kijken. Het beluisteren van podcasts zit gewoon nog niet zo erg in mijn systeem en ik moet nog steeds wennen aan het feit dat ik meer thuis ben en me vaak erger aan de radio met zijn eindeloze herhalingen en reclame.

Zoals ik in de vorige post al vertelde ben ik me aan het inlezen voor mijn vakantie naar Libanon. Tot mijn verrassing kreeg ik vrij snel het boek van Carolien Roelants, Dwars door het Midden-Oosten (2019) te pakken. Wat een geweldig boek! Het gaat uiteraard niet alleen over Libanon, maar maakt juist duidelijk hoe de huidige situatie in het Midden-Oosten is. Even als inleiding, Libanon is voor 30% sjiitisch (sjiieten vinden dat de opvolgers van Mohammed zijn afstammelingen moeten zijn, soennieten zijn het Volk van de traditie, uitspraken en handelingen van de profeet zijn leidend). Van de 1,5 miljard moslims zijn 10 tot 15 procent sjiieten, de rest is soenniet. Iran is sjiitisch. In de begintijd van de islamitische republiek van Iran gingen de leiders sjiieten buiten zijn grenzen organiseren. Een belangrijk voorbeeld is de oprichting van Hezbollah, de partij van God, in Libanon in 1982, als antwoord op de Israëlische invasie en bezetting van Zuid-Libanon. Hezbollah is veruit de machtigste organisatie in Libanon door zijn zware bewapening vanuit Iran. Ze zijn vertegenwoordigd in het parlement en de regering.

Wat vooral boeiend is in het boek van Roelants zijn haar observaties over de destabiliserende rol van Mohammed bin Salman van Saudi-Arabië. Zij was in 2017 in Beiroet toen de Libanese premier Saad Hariri in Saudi-Arabië werd gegijzeld. Hariri is een soenniet, maar ondanks dat stond het volk (christenen, soennieten en sjiieten) als een man achter Hariri. De hele operatie was bedoeld om de machtige sjiitische organisatie Hezbollah , bondgenoot van Iran, klein te krijgen. Dat lukte niet, ze zijn vertegenwoordigd in het parlement en de regering. Het feit dat Libanon niet werd meegesleurd in de Syrische oorlog (Hezbollah vocht mee met Assad, terwijl de soennieten op de hand waren van de oppositie)komt doordat de leiders van alle groeperingen weten wat de burgeroorlog (1975-1990) heeft aangericht, 150.000 doden en een enorme materiële schade. En de drie groeperingen weten dat de zwaar bewapende Hezbollah de anderen vroeg of laat zou overmeesteren. Alles draait op dit moment om de strijd tussen de twee grootmachten Saudi-Arabië en Iran. Roelants beschrijft gedetailleerd hoe Mohammed bin Salman probeerde met deze actie Libanon en Iran de destabiliseren. Maar de internationale gemeenschap keerde zich in dit geval tegen hem, zelfs Trump ging overstag. Wat een geweldig boek! In ben ook vooral geïnteresseerd in de positie van de Palestijnen in Libanon. We zullen die als toerist waarschijnlijk nauwelijks te zien krijgen, maar ik wil graag weten hoe de situatie momenteel is.

Als er een ding al duidelijk wordt uit het boek van Roelants is het dat bondgenootschappen continu veranderen. Voorop staat altijd het economische belang, als dat in gevaar komt kan alles in een klap zomaar weer veranderen. Ik hoop toch dat Maxima het boek ook leest. Er was veel ophef over haar gesprek met Mohammed bin Salman en dat vind ik terecht na lezing van dit boek.

Vandaag moest ik aan mijn eerste buitenlandse reis denken in 1968 (of was het 69?), ik was zeventien jaar. Ik ging met mijn eerste vriendje en zijn ouders en broer mee met de auto naar het Lago D’Iseo in Noord-Italië (België had nog geen snelweg maar ouderwetse kasseien!). In de Volkskrant stond namelijk een stukje over het nieuwe kunstproject van Christo, de inpakkunstenaar, om de Eiffeltoren te gaan inpakken. Het vorige project van Christo was een soort drijvende pier op het Lago D’Iseo. Ik heb hele levendige herinneringen aan die plek (ik ging op waterski’s om dat eilandje heen) en had die drijvende pier graag zien, maar ik lees dat het project door het massale toestromen bijna aan zijn eigen succes ten onder is gegaan. Er is ook een film/documentaire (Christo; walking on water) over gemaakt die afgelopen juni in première is gegaan. Wat ben ik blij dat ik heel veel Europese landen heb bezocht voor het echte massatoerisme toesloeg.

Ik heb vandaag ook onze volgende reis betaald. Over twee maanden gaan we naar Beirut, Libanon. We zullen vanuit Beirut naar allerlei oude ruïne steden als Baalbek en Tyre reizen, maar de hele week in Beirut verblijven. Djoser was de enige reisorganisatie die naar Libanon ging. We gaan met een groep van 20 mensen. Meestal begint bij mij de voorpret al twee maanden van te voren met boeken lezen. Jammer genoeg bood de bibliotheek een heel mager aanbod van (vooral verouderde) boeken. Je kunt duidelijk merken dat er niet veel toeristen gaan naar Libanon. De enige titels die ik kon vinden waren uit 2008, ik heb ze toch maar besteld; Leo Siepe, Libanon en Syria & Lebanon van Lonely Planet. Een paar maanden geleden heb ik met veel interesse de tweeluik van Danny Ghosen, De slag om Libanon gezien. Het vervelende van die serie was wel dat je de indruk kreeg dat het hele Libanese volk getraumatiseerd was door de lange burgeroorlog (1975-1990) die er gewoed heeft en dat de conflicten nog steeds vlak onder de oppervlakte liggen.En we zullen zeker geconfronteerd worden met het Palestijnen probleem. Misschien wordt dit wel onze laatste Midden-Oosten reis en gaan we vanaf nu naar Europese bestemmingen. De tickets zullen duurder worden en de oudste van de groep is nu 71, tijd voor wat minder inspannende reizen. We kunnen naar Sicilië, Zuid-Spanje, Griekenland, ook allemaal prachtig om te bereizen buiten het seizoen.

Before the war, Lebanon was multisectarian, with Sunni Muslims and Christians being the majorities in the coastal cities, Shia Muslims being mainly based in the south and the Beqaa Valley to the east, and with the mountain populations being mostly Druze and Christian. The government of Lebanon had been run under a significant influence of the elites among the Maronite Christians.^[8][9] The link between politics and religion had been reinforced under the mandate of the French colonial powers from 1920 to 1943, and the parliamentary structure favored a leading position for its Christian population. However, the country had a large Muslim population and many pan-Arabist and left-wing groups opposed the pro-western government. The establishment of the state of Israel and the displacement of a hundred thousand Palestinian refugees to Lebanon during the 1948 and 1967 exoduses contributed to shifting the demographic balance in favor of the Muslim population. The Cold War had a powerful disintegrative effect on Lebanon, which was closely linked to the polarization that preceded the 1958 political crisis, since Maronites sided with the West while leftist and pan-Arab groups sided with Soviet-aligned Arab countries.^[10]

Fighting between Maronite and Palestinian forces (mainly from the Palestine Liberation Organization) began in 1975, then Leftist, pan-Arabist and Muslim Lebanese groups formed an alliance with the Palestinians.^[11] During the course of the fighting, alliances shifted rapidly and unpredictably. Furthermore, foreign powers, such as Israel and Syria, became involved in the war and fought alongside different factions. Peace keeping forces, such as the Multinational Force in Lebanon 

Ik heb onverwachts weer een loge voor een paar weken. Mijn zoon, de digitale nomade komt een paar weken bij mij bivakkeren. Ik mag trouwens niet meer digitale nomade zeggen tegen hem, hij heet nu een zelfstandig ondernemen zonder vast locatie (zozvl?). De woordcombinatie digitale nomade is voorbehouden aan jongeren die met een rugzak rondtrekken en op het strand wat werk verrichten op hun laptop. De zelfstandige ondernemer die zijn geld met de computer verdient kiest een plek omdat hij geen woonruimte kan vinden in Nederland tegen een redelijke prijs en daardoor uitwijkt naar plekken waar je goedkoop kan wonen en leven. De volgende locatie die op het programma staat als het weer niet lukt is Kiev in Oekraïne. Ik heb gezegd dat ik in dat geval hem zeker kom opzoeken. Veel dichter bij dan Vietnam waar hij de laatste jaren een paar keer verbleef.

De afgelopen weken weer een paar hele interessante boeken in mijn handen gehad en al grotendeels gelezen. Het boek OpperDuitsland van Alexander Schimmelbusch. De hoofdpersoon Victor, een investeringsbankier walgt van zijn leven, het wereldje waarin hij verkeert en de vrouwen die hem omringen, alleen zijn dochter houdt hem moreel op de been. Dan ontwerpt hij een plan om het failliete (Thilo Sarrazin Deutschland schafft sich ab) Duitsland er weer boven op de helpen. Het vermogensplafond mag niet hoger zijn dan 25 miljoen en met de rest van de miljarden die in handen zijn van een paar rijke bankiers moet Duitsland gaan investeren. Hoe dat afloopt weet ik nog niet, ik ben pas halverwege, maar de vergelijking met Houellebecq vind ik vergezocht. Er zit ontegenzeggelijk veel humor in het boek, ook veel neologismen die voor mij vaak onbegrijpelijk zijn, ook veel vakkennis uit de wereld van de zakenbankier die aan mij voorbij gaat, maar ik zit het boek met stijgende verbazing te lezen. Het is zo cynisch zegt Victor; in de jaren tachtig moest iedereen op overnamejacht, grote conglomeraten nastreven, daarna was het tegendeel (corebusiness) weer in zwang, met opnieuw grote winsten voor de zakenbankiers van m&A (mergers and acquisisitions). Boeiende literatuur van binnen uit dus, want Schimmelbusch heeft jaren in die wereld gewerkt.

Van een totaal andere orde is het boek Normale mensen van Sally Rooney. Een liefdesgeschiedenis tussen twee jonge mensen die problematisch wordt door de standsverschillen. Ik zit me af en toe te verwonderen en ook een beetje te ergeren aan het hyper-bewustzijn van de hoofdpersonen. God, wat kennen die zichzelf goed. Hier wreekt zich een alwetende schrijver die zijn hoofdpersonen te veel laat nadenken, wat zich vervolgens niet vertaald in logisch gedrag. Nou ja, ik ga nog even verder, want boeiend is het ondanks dat wel.

Van de week vroeg een vriendin of ik al last had van vliegschaamte. Ik antwoordde dat ik daar nog niet zo’n last van had. Ik heb vijfendertig jaar geleden mijn auto weg gedaan en vloog daarna maximaal twee keer per jaar. Afgelopen jaren is dat vier keer per jaar geweest maar dat kwam doordat ik met pensioen ging en wat in te halen had. In de toekomst zal ik er wel rekening mee gaan houden. Het blijft lastige materie voor individuele afwegingen. Waar ik me altijd veel meer zorgen om heb gemaakt zijn de mode-industrie en de enorme honger naar nieuwe spullen van iedereen om me heen. Ik koop alleen tweedehands spullen en richt mijn huis in met afgedankte spullen die andere afdanken. Afgelopen week stond in de Volkskrant een artikel over het boek van Babette Porcelijn, die in haar boek De verborgen impact in de cijfers dook.

En wat blijkt; de spullen in ons dagelijks leven staan op nummer 1 als grootste vervuiler. Vlees staat op nummer 2 (daar werk ik hard aan, net als veel andere Nederlanders), op nummer 6 pas het vliegen. Van die spullen op nummer 1 wordt een kwart van de vervuiling ingenomen door elektronica. Dat komt grotendeels door het productieproces via de mijnbouw en het opslaan van onze gebruikte data in datacentra die een enorme hoeveelheid energie opslurpen en water bverspillen. De grootste digitale vervuiling wordt in ene huishouden veroorzaakt door het streamen van van films en televisieseries en het spelen van online games. Wat kun je als consument doen om daar beter mee om te gaan. Je moet de aankoop van nieuwe producten zo lang mogelijk uitstellen, repareren heeft de voorkeur boven vervangen en neem geen abonnementen waarbij je elk jaar een nieuwe telefoon mag uitzoeken. Schaf geen onnodige gadgets aan, koop minder elektronisch speelgoed, lever oude apparatuur in voor hergebruik, en schoon je laptop en telefoon regelmatig op. En kijk iets minder Netflix!!Oei.

Er is ook onderzoek gedaan naar het verschil in milieubelasting tussen e-readers of papieren boeken. Het duurzaamste blijkt toch nog altijd een bibliotheekabonnement! Ik moest meteen denken aan een grote vergadering tien jaar geleden toen de directeur van de bibliotheek aankondigde dat er over tien jaar geen boeken meer zouden zijn in de bibliotheek. Dat leek me een toen voorbarige uitspraak. De mensen willen nog steeds graag boeken lezen en nu we weten dat dat minder belastend is voor het milieu moet de bibliotheek zich maar weer eens gaan beraden wat het woord bibliotheek ook al weer betekende (houder van boeken). Ik heb op de website www.volkskrant.nl/klimaatgids de onlinetest gedaan en zoals ik al verwachtte doe ik het goed, huis goed geïsoleerd, geen overbodige apparaten, groene stroom en reizen per openbaar vervoer. Dat wanhopige gevoel dat jouw individuele inspanning niets oplevert moet je opzij zetten want alles heeft impact. De vleugelslag van een vlinder in Brazilië kan een storm veroorzaken in Texas. Een uitspraak van de wiskundige en meteoroloog Edward Lorenz uit 1961 (Butterfly effect). Toegepast op chaotische systemen als het weer, de beurzen en het dagelijks leven lijkt het een interessante theorie. Mooi om daar mee te eindigen. Niets doen met als argument dat het niets uithaalt is geen optie.

Ik las een interessant artikel in de Volkskrant van afgelopen zaterdag over het boek van Vlaamse filosoof Marc De Kesel, Het Munchhausen-paradigma. Het boek breekt een lans voor de verguisde psychoanalytische theorieën van Freud en Lacan (ik wist niet dat verzekeringen psychiatrie niet meer vergoeden). Psychoanalyse gaat volgens De Kesel over de altijd in zijn lust gefrustreerde mens, die zich van alles inbeeldt. Onze oververhitte beeldcultuur heeft een theorie nodig die verbeelding en fantasie ernstig nemen. Nou, daar kan ik het van harte mee eens zijn. Ik las vanochtend nog een artikel van een journaliste die op basis van een influencer (!!), een bekende vlogger, een huisje had geboekt dat toch een beetje minder idyllisch uitpakte dan ze op basis van de beelden had bedacht. Ik volg gelukkig als persoon uit een ander tijdperk geen enkele influencer. De Kesel geeft verschillende verklaringen waarom de psychoanalyse in diskrediet is geraakt. Omdat het ongemakkelijke dingen naar voren brengt, maar ook omdat we in een tijd leven waarin steeds meer traceerbaar en oplosbaar lijkt te zijn, met dank aan de hersenwetenschappen.

Het brein is geen stevig in ons zelf verankert iets. Het zelf is volgens hem verbeeld, verzonnen en geeft daarmee een zelfde beeld als het boeddhisme. De titel van het boek refereert aan baron Von Munchhausen die zichzelf uit de modder trekt als hij vast komt te zitten met zijn paard. Het punt van waaruit Von Munchhausen zichzelf omhoog trekt is bij De Kesel het fundament van onze identiteit (snap ik dat wel??). Gevorderde psychoanalytici weten dat identiteit niets anders is dan ‘verlangen naar identiteit’, zoals het lustwezen mens constant naar van alles en nog wat verlangt. Volgens Lacan is onze identiteit iets dat buiten onszelf ligt, we kijken voor dat identiteitsidee verlangend om ons heen, we spiegelen ons niet alles aan anderen, we zijn die spiegeling.

Doordat de Franse revolutie het begrip gelijkheid heeft verspreid zijn er geen grenzen en muren meer zoals vroeger (kerk, adel, standen) en daarom vluchten veel mensen in identiteitspolitiek.Hij verklaart in zijn boek ook de opkomst van autoritaire leiders als Trump. De overgave aan een charismatische leider levert genot, waardoor je je tijdelijk van alle tekorten verlost voelt. Overgave en genot hebben meer met elkaar gemeen dan dan overgave en zelfbehoud, ook gemeengoed buiten de psychoanalyse. “Het giftprincipe (genot) staat haaks op het zelfbehoudprincipe”.

Als laatste aspect van het herwaardering van de psychoanalyse wordt door De Kesel genoemd dat deze bij uitstek een pleidooi is voor democratie. Er bestaat niet zoiets als een stevige identiteit, een stevige volkswil. Wilders en Baudet moeten dit boek in ieder geval lezen. Zogenaamde onverdeelde landen zijn altijd ondemocratisch. Volgens De Kesel is datgene wat een democratie doet functioneren niet zozeer haar onverdeelde eigenheid als wel haar permanente toestand van verdeeldheid. In de democratie wordt de ‘volkswil’als het ware permanent opgeschort . Waar de eigenheidspretentie is opgeheven, kan de identitaire haat worden gekanaliseerd zonder dat het tot fysiek geweld komt. . De democratie leidt de haat in formele banen, stelt regels op zodat niemand zich de volheid van de macht – de volheid van de identiteit, maar ook de volheid van de haat- kan toe-eigenen. Dit boek moet ik maar eens gaan lezen denk ik.

Een andere fantastische Belgische psychiater waar ik een boek van heb gelezen is het boek Borderline times, het einde van de normaliteit van Dirk De Wachter. Hierin schetst hij borderline als een maatschappelijk ziektebeeld. Borderline is de meest gesteld diagnose in de psychiatrie. Psychiatrie is de spiegel van de wereld waarin wij leven.

Ik heb het al een tijdje niet over Netflix gehad, terwijl die dienst toch langzamerhand een vast onderdeel in mijn leven is geworden. De afgelopen maanden heb ik weer de meest boeiende dingen gezien die ik niet graag gemist zou hebben. Een greep uit de afgelopen maanden, The last Tsars, over de ondergang na driehonderd jaar dynastie, van de familie Romanov. Ook hier net als in de serie The Roman Empire, een afwisseling van biografische elementen door historici en dramascenes. Rode draad is de claim van een jonge vrouw dat zij de jonge Anatasia is die aan het bloedbad zou zijn ontkomen (en waarvan het lichaam nooit is gevonden). Wat vooral heel duidelijk naar voren komt is de rol van Raspoetin. Zonder Raspoetin zou de geschiedenis een andere wending hebben gehad. Tsar Nicolaas II was star en wilde geen hervormingen, maar er waren genoeg weldenkenden die hem de goede richting uit hadden kunnen sturen. Omdat zijn vrouw volledig onder de invloed kwam van Raspoetin, ging ook de keizer mee met alle desastreuze adviezen van raspoetin.

De andere tip is een geweldige documentaire over het schandaal rondom Cambridge Analytica. Rode draad in deze documentaire is universitair docent David Carroll, die een proces aanspant tegen Cambridge Analytica om zijn data terug te krijgen (of in te zien) die het bedrijf gebruikt om mensen te “profileren”. De kritiek op de documentaire is het deze zich te veel focust op het bedrijf CA en Facebook en dat de onderliggende problematiek van het surveillancekapitalisme niet wordt aangekaart. Maar dat vind ik een te makkelijke kritiek. Deze documentaire zal bijdragen aan een groter bewustzijn en aanzetten tot actie. Het commentaar dat hier helemaal niets tegen te doen is en dat we alles maar lijdzaam over ons heen moeten laten komen lijkt me te fatalistisch. Andere rode draad is de figuur Carole Cadwalladr, die aan het einde van de documentaire een oproep doet aan de techgiganten om hun verantwoordelijkheid te nemen.

Afgelopen week ben ik eindelijk begonnen aan de populaire serie La casa de papel. Alhoewel ik het leuk vind om het Spaans te volgen, moet ik bekennen dat ik de serie heel vreemd vind. Een rechercheur die zomaar wegloopt bij de grootste gijzeling van de eeuw, die niet in de gaten heeft dat er iets vreemds met haar moeder aan de hand is (dement). Las net dat er al een derde en zelfs een vierde serie komt, maar ik ben nog niet helemaal overtuigd. Ik kreeg voornamelijk de indruk dat een aantal acteurs aan het werk moesten zien te komen en dat ze wilden laten zien dat Spanje ook spannende series kan maken.