In de laatste klas van de middelbare school maakte ik een werkstuk over de krant voor het vak maatschappijleer. Hierin vergeleek ik een aantal kranten, Volkskrant, NRC, De Waarheid, de Telegraaf, Trouw, en ik ben er vast nog eentje vergeten. Mijn broer, die striptekenaar was maakte toen op mijn verzoek een hele leuke tekening waarin een man de kachel aanmaakte met een Telegraaf. Nou, dan weet je wel wat ik destijds van deze krant vond. Volgens mij was ik toen nog niet zo’n fanatieke krantenlezer, maar zal ik wel de mening van mijn vader die de (katholieke) Volkskrant las hebben overgenomen. Van mijn jaren in de bibliotheek herinner ik me vooral het enorm grote jubileum boek 100 jaar Telegraaf; 1893-1993 dat ik een keer aanschafte. Want dat was toen al zo, bij de Telegraaf was alles groot.

Toen ik een paar maanden geleden werd benaderd door de Telegraaf om een dubbelinterview te doen met mijn dochter over het afstand doen liet ik dat afhangen van mijn dochter. Als zij niet wilde zou ik er niet op in gaan. Uiteindelijk beantwoordde zij per mail een aantal vragen en kwam er bij mij een journaliste langs en een fotograaf. Een paar vrienden waren verbaasd dat ik (wij) er toch op in waren gegaan, want de Telegraaf. Maar ik doe dit alleen maar om de schaamte en schande waar nog veel afstandsmoeders mee worstelen beter bespreekbaar te maken. En het is toch zo dat de Telegraaf nog steeds de grootste krant is van Nederland. Toen ik gisteren de Telegraaf ging halen schrok ik toch een beetje van de omvang van het artikel (2 pagina’s ) en de vette koppen boven het artikel. Maar voor de rest was ik wel tevreden over het artikel. Twee jaar geleden werd ik uitgenodigd voor een bijeenkomst van groep afstandsmoeders die de staat wilde aanklagen omdat ze gedwongen afstand moesten doen. En dat kan ik begrijpen als je volwassen was en prima in staat om je kind op te voeden (de bijstand bestond toen net). Verder lag er ook nog een verzoek van de redactie van Coen Verbraak om mee te doen met zijn nieuwste serie, In de familie, maar dat is een brug te ver. ik ben wel heel benieuwd of er nog spin-off komt van dit artikel, maar dat wacht ik gewoon af. Voor volgende maand heb ik ondanks Corona een lezing in Dirkshorn die ik een jaar geleden al had afgesproken.

Verder ben ik met mijn zoon deze week weer een fijne serie op Netflix begonnen op aanraden van Ilja Leonard Pfeijffer in Zomergasten; The Messiah, een heel interessant thema. Een messias die opstaat in het Midden-Oosten om wereldvrede te brengen via een spirituele beweging die hij op gang brengt, leuk na 7 delen Homeland, weer met een hoofdrol voor de CIA.

Afgelopen maandag voelde ik me voor het eerst tachtig in plaats van bijna 70. Zeggen ze niet altijd dat de ouderdomsklachten echt toeslaan tussen 60 en 70, nou dat klopt. Ik heb de afgelopen zes jaar twee frozen schoulders gehad (de linkerschouder is nu aan het ontdooien), de liespijnen zijn te wijten aan artrose in de heup, maar is nog niet zo ernstig dat er een nieuwe heup nodig is (zegt de scan in het ziekenhuis) en sinds het begin van het jaar doet mijn knie raar. Ik heb steeds gedacht dat het wel weer over zou gaan, maar het wordt alleen maar erger. Afgelopen zondag heb ik een hele steile trap beklommen en veel op rul zand gelopen en dat moest ik bezuren. Te veel pijn om te negeren. Dus heb ik nu een afspraak gemaakt met een kniespecialist in een fysio-praktijk. Ik hoop dat er een diagnose komt want ik hoor dat dat lang niet altijd het geval is. Ik heb om een echo gevraagd en hopelijk levert dat wat op. Ik moet maar eens goed een paar plaatjes gaan bestuderen zodat ik volgende week aan kan geven waar precies de pijn ontstaat.

Afgelopen week heb ik met veel plezier Oblomov van Ivan Gontsjarev uitgelezen. Veel mooie bespiegelingen over de liefde. Vooral het laatste deel waarin Olga, die eigenlijk volmaakt gelukkig is met Stoltz, de vriend van Oblomov, toch steeds vaker overvallen wordt door melancholie en het besef krijgt dat er iets mist in haar leven. Terwijl Oblomov, die heeft afgezien van de liefde volmaakt gelukkig is met een veel simpeler leven dan waar hij ooit voor is opgevoed binnen de Russiche adel. Dat deel ga ik nog een keer herlezen voor de boekenclub van volgende week vrijdag. Verder heb twee titels genoteerd van gerecenseerde boeken die ik wil lezen. Het zijn La Florida van Laila Lalami en Schipbreukelingen van Alvar Nunez Cabrera de Vaca. Het boek van Lalami gaat over een van de eerste ontdekkingsreizen naar Amerika vanuit het perspectief van een Marokkaanse slaaf die aan boord was. En omdat ik tijdens mijn studie Spaans altijd alleen over de glorieuze verhalen van de Spaanse conquistadores heb gelezen was ik wel benieuwd naar dit boek.

Het tweede boek gaat ook over deze ontdekkingsreis naar Amerika (1527) die zo desastreus afloopt. Ik kon het boek niet vinden in de bibliotheek onder deze titel, maar is nog wel tweedehands te koop op boekwinkeltjes. Er is wel in 2019 een boek van de dichter H.C. ten Berge over deze tocht onder de titel De beproevingen van Alvar Nunez Cabrera de Vaca. Ik denk dat mijn zucht naar boeken over ontdekkingsreizen te maken heeft met het besef dat het nog wel een tijdje kan duren voordat echt reizen weer een optie wordt.

Omdat ik volgende week plotseling onverwachts op vakantie ga moest ik even nadenken over welk(e) boek(en) ik zou meenemen. Tegelijkertijd appte mijn reisgenoot of ik ook voor haar een echt vakantieboek wilde meenemen. Nou dan weet je het wel, bedoeld wordt een boek dat je in een ruk uitleest. Dat werd even puzzelen want veel voorgesteld titels waren al gelezen (Pfeijffer, Ferrante, Gardam enz.) Ik heb zelf de afgelopen weken zitten worstelen met diverse titels. Beest van Paul Kingsnorth was zo’n titel. Ik had al wat lovende recensies gelezen, maar het was zo’n vreemd boek, waarin een man in een existentiële crisis achter een soort groot beest aanzit op een grote heidevlakte. Ja, het gaat over eenzaamheid en een zoektocht naar wat nou echt van waarde is, maar het liet me niet naar adem snakkend achter. Meer een teleurstellend gevoel dat dit boek wel een heel persoonlijk verhaal is.

Ook het met prijzen overladen boek (Libris literatuur prijs) van Sander Kollaard Uit het leven van een hond vond ik aardig, maar geen absolute must. Te voorspelbaar, te eendimensionaal, te plastisch ook. zeker het tweede deel sprak me niet aan omdat de boodschap toch blijft dat je alleen met een partner gelukkig kan worden. En die boodschap is niet aan mij besteed. Een page-turner moet sowieso heel dik zijn. Ik heb voor mijn reispartner gekozen voor Edward St Aubyn, De Patrick Melrose romans (2015). De literaire sensatie van de afgelopen 20 jaar werd het genoemd en daar sta ik wel achter. Brideshead revisited kwam namelijk voorbij en dat is toch wel erg oud (1945), maar heeft dezelfde thema’s, hogere kringen in Engeland, verslaving, de liefde. Dat gaat wel goed komen. Omdat ik naar Bourgondië ga, vlak bij Beaune, neem ik toch misschien eindelijk De Bourgondiers mee van Bart van Loo mee, of De zeven steden van Violet Moller. In ieder geval gaat Oblomov van Ivan Gontsjarov mee, want die staat op het programma voor de volgende boekenclub.

Violet Moller schetst de afgelegde route, langs zeven steden en over een periode van meer dan duizend jaar. We worden meegenomen naar het zesdeeeuwse Alexandrië en het negende-eeuwse Bagdad, naar het islamitische Cordoba en het katholieke Toledo, naar Salerno’s middeleeuwse medische school en Palermo, de hoofdstad van Sicilië met een levendige mix van culturen, en uiteindelijk naar Venetië, waar de drukpersen geometrie mogelijk maakten en zorgden dat de enorme hoeveelheid geschriften over het sterrenstelsel en de geneeskunde nog beter konden worden verspreid. Haar duizelingwekkende reisverslag geeft een genuanceerd en dynamisch beeld van ons gemeenschappelijke intellectuele erfgoed.

Deze keuze lijkt me meer dan voldoende voor een weekje Frankrijk. Als het ene boek niet bevalt kun je nog over naar een ander boek. Ik moet eerlijk bekennen dat ik Frankrijk amper ken, ik ben eens in Bretagne geweest, in het zuiden op doorreis naar Spanje, maar echt een week in Frankrijk, nee. Ik heb in ieder geval toch maar even een reisgidsje van Karin Evers uit de bibliotheek gehaald en weet nu dat er grote wijnen vandaan komen en dat de Morvan in de buurt is. Als het niet te heet wordt zal ik er lekker gaan rond fietsen.

Karin Evers beperkt zich niet tot het opsommen van ´les musts´ van Bourgondië (zoals Beaune, de Morvan, Vézelay). Met haar gids ontdek je ook plekken waarvan je het bestaan mogelijk nooit hebt vermoed (zoals Rogny-les-7-Ecluses, Iguerande, Fixey). Ze citeert rijkelijk uit historische en literaire bronnen en weet beslissende gebeurtenissen en belangrijke personen zo voor het voetlicht te brengen dat de geschiedenis van de streek tot leven wordt gebracht: van Filips de Goede tot de voetballers van Auxerre, van Claus Sluter tot Johan Huizinga en Colette, en van Vercingetorix en Asterix tot François Mitterrand. Uiteraard komen de Bourgondische geneugten van eten en drinken in het land waar God zelf naar volle tevredenheid schijnt te leven, uitgebreid aan bod. Ten slotte verwijst Evers naar interessante sites op Internet, terwijl de allernieuwste links te vinden zijn op de Dominicus WorldSurfer. Het geheel wordt geïllustreerd met fraaie kleurenfoto´s en overzichtelijke kaarten en plattegrond

Eindelijk weer eens bijna voltallige boekenclub waarin weer veel interessante boeken langs kwamen. Allereerst begon iedereen spontaan in lyrische bewoordingen over de nieuwe vertaling van Ten Oosten van eden van John Steinbeck te praten (zie vorig blog). Dat we vaker klassiekers moeten bespreken was de conclusie. Het bespreken van Client E.Busken van Jeroen brouwers hebben we nog eens dunnetjes over gedaan en het boek van Elizabeth Jane Howard Welbeschouwd, leverde een leuke discussie op over de verbetering van de positie van de vrouw. Agnes noemde in het kader daar van de documentaire The maiden, over de hoon die de eerste vrouwengroep die meedeed aan de Whitbread Round the world race over zich heen kreeg. Maar goed er worden ook veel andere boeken gelezen. Hier komen ze: Jill Lepore. Deze waarheden; een geschiedenis van de Verenigde Staten (lezen), Joseph Roth, De buste van de keizer. Even een toelichting bij dit boek, het verscheen in de serie van LJVeen Klassiek waar tot eind augustus allerlei klassiekers voor een tien euro worden aangeboden (kijk op de site van Atheneum boekhandel). Vervolg, Frank Westerman, De slag om Srebrenica, Jules Renard, Peenhaar, waar ik ook meteen zin in had toen ik de recensie op bol.com las.

In Peenhaar schildert Renard het natuurgetrouwe portret van het jongetje dat hij zelf was: het roodharige buitenbeentje, het jongste kind in een gezin van middenstanders, met een eerlijke, zwijgzame vader en een kwaadaardige moeder: Madame Lepic – intelligent, ­leugenachtig, geniepig en veracht door haar echtgenoot. Zij haat haar jongste telg en vergalt zijn jeugd.

Peenhaar maakte voor eens en altijd een eind aan de victoriaanse mythe van het idyllische gezinsleven. In de gevoel­loze wereld der volwassenen, die vastbesloten zijn hem te temmen en te beschaven, zet Peenhaar zich schrap en voert hij zijn eigen kleine oorlog. Over het enfant terrible van deze intieme satire schreef Renard zelf: ‘Peenhaar is geen wezen dat wordt gemaakt, hij is een wezen dat ­bestaat.’

En verder, Alicja Gescinska , De verovering van de vrijheid en Allmensch (dit boekje verscheen in de serie Karakters, filosofie en literatuur in zakformaat), Frank Martela, Een prachtig leven, hoe vind je zin in je leven en Benoite Groult, Iers dagboek.

Cor, die bezig is met een studie over het brein, kwam met de MOOC serie over de Amerikaanse geschiedenis, voor, tijdens en na de burgeroorlog (zo’n 30 filmpjes). Is dat op Mooc.org?? (even navragen), Gjalt raadde een rondleiding aan in Het kremlin van het Noorden (heb ik eens een reportage van gemaakt voor RTVNH), Wat is de titel van de Deense serie die Gjalt heeft gekeken?, Agnes raadt De Nollen aan in Den Helder Zuid, het kunstproject van Ruud van de Wint. Allemaal in het kader van het ontdekken van je eigen omgeving.

De volgende boekenclub is 18 september bij leida in de tuin (indien mogelijk door het weer) en we gaan het boek Oblomov van Ivan Gontsjarov lezen. Leida kwam ook nog met de titel, De onbevlekte van Erwin Mortier, maar die blijft even op de plan liggen. Lijkt me wel een geschikte kandidaat, gezien de samenvatting bij bol.com over een duistere familiegeschiedenis.

Ik zat gisteren met veel plezier en vooral interesse naar Inez Weski te kijken. Vooral de uitleg waarom iedereen, zelfs de grootste misdadiger verdedigd moet worden, werd prachtig uitgelegd aan de hand van een fragment van Benjamin Ferencz, de openbare aanklager in het Nürnberg-proces. Hij kreeg in 2009 de Erasmusprijs in Nederland uitgereikt door de koning. Het was een inspirerende avond waarin verschillende fragmenten voorbij kwamen die mijn aandacht trokken. De goldrush tussen 1896-1899 naar Klondike, Alaska, die 100.00 mensen naar dit oord dreven waarvan 70.000 mensen door ontberingen omkwamen. De beelden van de eindeloze rij mannen die met veel bagage een besneeuwde heuvel opploeteren deed me denken aan de iconische foto van vorig jaar waarin mensen de berg in de Himalaya beklimmen met honderden tegelijk. Onder de mensen naar klondike zat ook Jack london, die er een paar boeken over schreef , De roep van de wildernis (The call of the wild) en White Fang. Liefhebber van avonturenromans heb ik deze twee boeken (en DVD’s) meteen aangevraagd.

Ik was ook nogal verrast door de keuzefilm, Midnight Cowboy. Ik wist niet dat die film gebaseerd is op een boek van John Steinbeck, Of mice en man. Ik ben vorige week begonnen met de nieuwe vertaling van Ten Oosten van Eden (wordt gezien als The great Americabn novel) en zit er van te genieten. De broederstrijd tussen Caleb en Aron is van alle tijden en het stoort me totaal niet dat sommige emoties wat gedateerd aandoen. Het boek De Druiven der gramschap heb ik ooit gelezen en ik weet dat ik daar weg van was (sociale kritiek op deplorabele situatie van boeren die naar het westen trekken in de hoop op een beter leven).

Het boek van Geert Mak, Reizen zonder John, waarin hij een reis dwars door Amerika maakt die 50 jaar eerder door John Steinbeck met zijn hond Charley werd gemaakt, heb ik ook gelezen en dat kan ik iedereen die in Amerika is geïnteresseerd aanraden.

Als laatste heb ik geïnspireerd door Weski de film Guardians of the Galaxy aangevraagd bij de bibliotheek. Altijd op zoek naar een interessante film voor de zaterdagavond ga ik eens iets uit proberen wat ik uit mezelf nooit zou bekijken. Deze verfilmingen van Marvel strips bestaan pas sinds 1998 en er zijn zoveel fans dat ik me er ook eens aan ga wagen.

Toen in 2008 mijn boek Tijd van onschuld werd uitgebracht had ik nog nooit van de term time-seller gehoord. Mijn jonge uitgever zei dat mijn boek geen bestseller maar een time-seller zou worden. En die voorspelling is uitgekomen. Nadat het boek zeven verschillende drukken heeft gehad, waaronder de goedkope Libelle uitgave van 3,35 in de vorm van het tijdschrift Bookazine, zijn er nog heel veel e-books verkocht. Vorig jaar kreeg ik een betaling van 700 verkochte e-books. Ook van de downloads van de bibliotheken krijg ik nog steeds betalingen. Vanwege de rechtszaak die afstandsmoeders vorig jaar zijn begonnen tegen de staat staat mijn boek wederom in de belangstelling. Het begon in februari 2019 met een groot artikel in het NHD (Noord-Hollands dagblad) en daar zijn nu twee bladen bijgekomen, de Flair en de Telegraaf. Gisteren heb ik een telefonisch interview gedaan met de Flair, maandag komt de fotograaf. Het artikel zal half september gepubliceerd worden. Ik dacht dat de Flair een blad was voor jongeren maar de doelgroep blijkt tussen de 25 en 45 te liggen. Het interview met de Telegraaf is uitgesteld tot eind augustus.

Ik begon zo maar weer eens te lezen wat de recensies op bol.com schrijven en raakte daar toch weer van onder de indruk. Achteraf is het een wonder dat het boek er is gekomen. Ik verwachtte destijds geen toestemming te krijgen van alle mensen die bij dit boek betrokken waren, mijn dochter, mijn ouders, mijn zussen, maar het is er gekomen en het heeft me veel opgeleverd. Hieronder een van de recensies.

Zoals de omschrijving van de inhoud mij al deed vermoeden, is dit een prachtig en meeslepend verhaal geworden! Het is mooi geschreven, eenmaal begonnen is het onmogelijk om weg te leggen. Niet alleen lezen we over het leven in een dorp in de Zaanstreek in de jaren zestig, maar eindelijk kunnen we nu ook eens het HELE “spoorloos-verhaal” meemaken, het leven van Agnes Klistie vooraf, maar ook de afloop ná haar zoektocht, hoe alles na het eerste contact beslist niet vanzelf gaat. Veel lof, wat mij betreft een echte aanrader!

Ik zit eigenlijk nog steeds te wachten op de vertaling van het boek in het Engels. De toenmalige directeur van American Book Center (ABC) Lynn Kaplanian die het boek destijds las vond dat het boek vertaald moest worden omdat zij de situatie in America met die van Nederland overeen vond komen. Ook daar zijn veel kinderen afgestaan in jaren 60/70/80. Mijn uitgever heeft destijds een poging gedaan maar die is stuk gelopen. En het boek zelf laten vertalen is te duur en te risicovol.

Ik hoef gelukkig nog geen nieuwe heup. De foto´s laten artrose zien maar niet zodanig dat er al een nieuwe heup nodig is. Fijn, ik had me al zorgen gemaakt om een operatie en een herstelperiode. Maar de pijn in mijn lies is daarmee niet over. Matige slijtage is net zo pijnlijk als flinke slijtage zegt mijn huisarts. Misschien moet ik eens iets anders proberen dan fysio, een osteopaat misschien. Het weer is sinds deze week koud en nat en dat veroorzaakt extra veel klachten. Leve het proces van veroudering. Maar ik moet niet klagen want ik kan alles nog, wandelen, fietsen, dus ik mag mezelf gelukkig prijzen. Dit weer nodigt wel uit tot veel lezen en dat doe ik dan ook. Ik ben weer gestopt in Vosganian (te stroef, te gedetailleerd). Ik zag wel de kwaliteiten, maar had geen puf in alle ellende van de Armeniërs. Ik ben wel begonnen in een boek van Elizabeth Jane Howard, Welbeschouwd. Er lag een voorstel om dit boek te lezen voor de volgende boekenclub. Ik begon er aan en was meteen geboeid. Wat een opmerkingsgave, wat een psychologisch inzicht.

Dit boek lijkt in zijn stijl niet op de luchtiger geschreven Cazalest serie. Daar moest ik wel langer aan wennen. Voor mijn gevoel lag de sfeer in een mix van Tolstoj’s Anna Karenina, Virginia Wolf (alleen een verfilmd boek gezien) en heel veel van Jane Austen. E. J. Howard schrijft met groot inzicht en technisch vernuft over de gewoontes van haar tijd. Het begin van het verhaal, wat feitelijk het einde van het boek is, loopt slecht af. Het einde, wat in dit verhaal, het begin is, is hoopvol. Het spint meesterlijk een keerpunt uit van een leven vol lage verwachtingen. Antonia wil de nieuwe generaties beschermen voor haar fouten van toen. Mocht je zelf de opdracht willen ervaren waar alle vrouwen van toen voor stonden… lees deze ‘Long view’. De estafette stok via Jane Austen naar E. Jane Howard wacht nu op een 21e eeuw Jane om het verhaal van de emancipatie verder te vertellen. Zodat de mensheid van de 22e eeuw kan gruwen over ons omgangsgedrag van nu. (heel treffend beschreven, geplukt van het internet)

Ik was al eens eerder dit jaar begonnen met het eerste deel van de vijfdelige serie De Cazalets, De lichte jaren, maar daar ben ik vrij snel mee gestopt. Voor mij te gedetailleerd over allerlei zaken waar ik geen interesse in heb, landschappen, eten, kleding, gebruiken. De personages waren wel interessant maar er kwamen te veel andere minder interessante zaken voorbij. Dit eerdere boek is veel persoonlijker (en grotendeels gebaseerd op haar eigen leven) en geeft een inzicht hoe slecht het er voor stond met de vrouwenemancipatie. Het begin speelt in de tijd dat ik net geboren was en geeft me inzicht hoe het voor mijn moeder geweest moet zijn en hoe het voor mij had kunnen worden als de vrouwenemancipatie niet verder was ontwikkeld in Nederland (in grote delen van de rest van de wereld is het nog lang zo ver niet). Ik prijs mezelf gelukkig met de plek waar ik geboren ben als vrouw. Niet afhankelijk te hoeven zijn van een man, je eigen leven te kunnen uitstippelen, het lijkt zo vanzelfsprekend, maar door het lezen van dit boek realiseer ik me hoe bijzonder dat is.