• Hallo, en welkom op mijn website

    Hallo, en welkom op mijn website

    Ik geef hier boekentips, deel zinvolle informatie met mede pensionado's en je kunt meer lezen over mijn boek "Tijd van Onschuld"

    Meer informatie

Ik heb het al een tijdje niet over Netflix gehad, terwijl die dienst toch langzamerhand een vast onderdeel in mijn leven is geworden. De afgelopen maanden heb ik weer de meest boeiende dingen gezien die ik niet graag gemist zou hebben. Een greep uit de afgelopen maanden, The last Tsars, over de ondergang na driehonderd jaar dynastie, van de familie Romanov. Ook hier net als in de serie The Roman Empire, een afwisseling van biografische elementen door historici en dramascenes. Rode draad is de claim van een jonge vrouw dat zij de jonge Anatasia is die aan het bloedbad zou zijn ontkomen (en waarvan het lichaam nooit is gevonden). Wat vooral heel duidelijk naar voren komt is de rol van Raspoetin. Zonder Raspoetin zou de geschiedenis een andere wending hebben gehad. Tsar Nicolaas II was star en wilde geen hervormingen, maar er waren genoeg weldenkenden die hem de goede richting uit hadden kunnen sturen. Omdat zijn vrouw volledig onder de invloed kwam van Raspoetin, ging ook de keizer mee met alle desastreuze adviezen van raspoetin.

De andere tip is een geweldige documentaire over het schandaal rondom Cambridge Analytica. Rode draad in deze documentaire is universitair docent David Carroll, die een proces aanspant tegen Cambridge Analytica om zijn data terug te krijgen (of in te zien) die het bedrijf gebruikt om mensen te “profileren”. De kritiek op de documentaire is het deze zich te veel focust op het bedrijf CA en Facebook en dat de onderliggende problematiek van het surveillancekapitalisme niet wordt aangekaart. Maar dat vind ik een te makkelijke kritiek. Deze documentaire zal bijdragen aan een groter bewustzijn en aanzetten tot actie. Het commentaar dat hier helemaal niets tegen te doen is en dat we alles maar lijdzaam over ons heen moeten laten komen lijkt me te fatalistisch. Andere rode draad is de figuur Carole Cadwalladr, die aan het einde van de documentaire een oproep doet aan de techgiganten om hun verantwoordelijkheid te nemen.

Afgelopen week ben ik eindelijk begonnen aan de populaire serie La casa de papel. Alhoewel ik het leuk vind om het Spaans te volgen, moet ik bekennen dat ik de serie heel vreemd vind. Een rechercheur die zomaar wegloopt bij de grootste gijzeling van de eeuw, die niet in de gaten heeft dat er iets vreemds met haar moeder aan de hand is (dement). Las net dat er al een derde en zelfs een vierde serie komt, maar ik ben nog niet helemaal overtuigd. Ik kreeg voornamelijk de indruk dat een aantal acteurs aan het werk moesten zien te komen en dat ze wilden laten zien dat Spanje ook spannende series kan maken.

Read more

Ik werd er op mijn werk een beetje om uitgelachen, de vele briefjes die op mijn bureau lagen. Ik maakte er duizenden. Daar schreef ik een idee op, of iets wat ik had gelezen wat ik wilde onthouden, of boekentips uit de krant. Ik doe dat nog steeds. Uit de oogst van afgelopen maanden kwam ik deze tegen: “Iedere religieuze, morele, economische, etnische of andere tegenstelling verandert in een politieke, wanneer ze sterk genoeg is om de mensen effectief als vriend en vijand te groeperen. Ja, hoe meer men van het eigen volk, de mensheid of een ideaal houdt, hoe groter de neiging vermeende of echte vijanden van het eigen volk, de mensheid of het ideaal te haten en te bestrijden. Deze uitspraak staat in het boek van Carl Schmitt Het begrip politiek. Dit boek werd besproken in de Volkskrant van mei omdat het boek opnieuw werd uitgegeven. Schmitt wilde de politiek afschaffen omdat die bestaat bij de gratie van een vijand en dus een mogelijkheid van conflict in zich heeft. Liberale krachten willen politiek vervangen door economische concurrentie en ethische discussies. Maar daardoor zullen oorlogen (die hij onvermijdelijk achtte) alleen maar onbeheersbaarder en onmenselijker worden. Volgens Grunberg moet je juist als je het niet met Schmitt eens bent dat boek lezen. Misschien dat ik het ga lezen.

Op een ander briefje kwam ik het boek tegen dat Hans Achterhuis over Coetzee heeft geschreven, Coetzee, een filosofisch leesavontuur. Omdat ik nogal wat boeken van Coetzee heb gelezen zet ik dat ook op mijn wensenlijst.

Het boek dat ik net heb besteld bij de bibliotheek en dat ook op een briefje stond was van Michael Ondaatje, Blindganger. De recensie in de Volkskrant was al van april en de reacties op het boek zijn allemaal lovend. Ondaatje is natuurlijk beroemd geworden door De Engelse patiënt, een boek dat ook verfilmd is. De film heb ik gezien, het boek de afgelopen jaren tientallen keren in mijn handen gehad, maar nooit gelezen. Eerst maar eens Blindganger.

En nog even terugkomend op die briefjes. Ik schreef ooit een blog naar aanleiding van het feit dat er op het werk een “clean desk policy” werd ingevoerd. Ik heb nooit een volledig leeg bureau gehouden. Ik wil iets achterlaten waar ik de volgende dag mee verder kan. Ik heb daar toen flink de draak mee gestoken omdat uit de literatuur blijkt dat lege bureaus dodelijk zijn voor de creativiteit. Maar dat beleid had natuurlijk een achterliggende reden. Door bezuinigingen moesten meer mensen met minder bureaus werken. Daardoor mocht je niets achterlaten op je bureau omdat dat bureau direct weer voor een andere ,medewerker beschikbaar moest zijn. Die tijd ligt nu twee jaar achter me. Overal vind ik mijn briefjes terug en ze zijn altijd weer een inspiratiebron.

Read more

Vanavond ga ik uit eten met een oude vriend. Hij belde me op om te vertellen dat hij deze vakantie naar Georgië wil. Kan ik alvast even nadenken over tips, adressen. Gelukkig heb ik mijn reisbescheiden met een aantal nuttige adressen nog niet weggegooid. Ik had na mijn twee blogs niets meer geschreven over Georgië, terwijl er nog zo veel te vertellen valt. Bijvoorbeeld het feit dat bij de eerste en de laatste keer dat we afrekenden, in een supermarkt en in een restaurant, de rekening al betaald bleek door iemand voor ons. Dat is toch wel apart in een land waar het gemiddelde inkomen niet hoog ligt, maar de gastvrijheid legendarisch moet zijn. Vanaf het moment dat we terug zijn in Nederland is Georgië in het nieuws geweest. In de Groene Amsterdammer van afgelopen maand staat een artikel over Michail Saakasjvili (de man van Sandra Roelofs die van 2004 tot 2012 president was). Hij voerde een sterk pro-westerse koers en wist veel hervormingen door te voeren, maar hij struikelde uiteindelijk ook door de corruptie binnen zijn partij van zowel lokale bestuurders als mensen uit zijn directe kring. Doordat hij daarna in de Oekraïne een hoge positie aannam in de kring rond Porosjenko werd hem het staatsburgerschap van Georgië ontnomen. Maar omdat de VNB (Verenigde Nationale Beweging), de partij die hij ooit heeft opgezet met 40% de verkiezingen hebben gewonnen is er een kans dat hij weer terug kan keren. Een van de verkiezingenbeloften is namelijk dat Saakasjvili zijn Georgische paspoort weer terug krijgt.

We vonden dat de stad Tblisi, waarin hele moderne architectuur, neergezet door Saakasjvili, naast hele oude gebouwen, een prachtige mix oplevert. Jammer dat deze zomer de Georgiërs getroffen worden door het verbod van Poetin op vluchten naar Georgië, omdat Georgiërs zich schuldig zouden maken aan “Russofobische hysterie”. En ja, dat hebben we tijdens onze vakantie absoluut gemerkt. Onze gids vertelde dat haar moeder (nu 48) op 15-jarige leeftijd werd geschaakt door een man (toentertijd nog dagelijks praktijk in dat land) met hem moest trouwen. Ze kregen een dochter, waarna de moeder vluchtte naar Malta en het meisje achterliet bij haar ouders, trotse nationalisten. De moeder haatte de man, die zeer pro-Russisch was, terwijl zij zelf uit een een nationalistisch nest kwam. Onze gids had haar vader al jaren niet meer gezien en vertelde dat zij door deze situatie zware depressies had gekregen. Zij was ook vast van plan het land te verlaten. Ze had al een jaar in Duitsland gestudeerd en daar een Mexicaan (ook op zoek naar een beter land) leren kennen. Ze waren verliefd geworden en vast van plan met zijn tweeën een nieuw leven te beginnen in Duitsland. Het treurige steeds weer terugkerende fenomeen van de braindrain van jonge mensen die door de ellendige situatie in hun land het land ontvluchten. Deze week stond in De Groene (thema Optimisme) dat 45% van de jongeren in Rusland droomt over een leven in Europa. In het artikel wordt gesproken van het pessimisme onder de jeugd als de grootste vijand van Poetin. Wat mogen we onszelf gelukkig prijzen in Nederland.

Read more

Het kan geen toeval zijn, ik heb al weer een nieuw baantje in de boeken. Afgelopen donderdag was ik in de kringloopwinkel Dorcas in Heiloo en werd ik aan de kassa aangesproken door een medewerker. Die vroeg of ik misschien bij de boeken wilde komen werken (ik had de week daarvoor al aangegeven dat ik misschien beschikbaar kwam) want er was plotseling iemand weg gegaan. Ik had een gesprek met de bedrijfsleider en had meteen zin om te beginnen. De winkel is een stuk kleiner dan die waarin ik werkte bij de Kook, maar genereert een omzet van 20% op de winkel. Ik heb ook al kennis gemaakt met andere collega’s en kreeg de indruk dat er een hele fijne, ontspannen sfeer hing. Zoals de bedrijfsleider vertelde; zodra ik ruis vermoed grijp ik in. En nu ga ik ineens dinsdag naar Heiloo in plaats van naar Alkmaar. Dorcas Heiloo bestaat pas 9 jaar maar heeft een goede reputatie opgebouwd bij alle kringloopliefhebbers. Een goede boekencollectie (wel wat aan de dure kant), betaalbare kleding en een schone winkel. Ze zijn drie dagen per week open van 10 tot 3 uur en ik hoop dat als het erg leuk is, ik er misschien wel twee diensten kan draaien.

En nog een hele grote stap die ik vandaag heb gedaan, ik ben voor het eerst naar de sportschool gegaan. Ik heb me net ingeschreven en heb van 5 tot 6 uur mijn eerste les onder begeleiding. Dynamic fit zit drie minuten van mijn huis op het bedrijventerrein richting Bergen. Ik ben al twee jaar van plan om te gaan en elke keer stelde ik het uit: eerst mijn frozen shoulder beter, eerst mijn moeder dood, eerst de zomer voorbij. Mijn zoon wees me op het feit dat er volgend jaar ook weer een zomer is en dat ik nou gewoon maar eens moet gaan (de andere twee redenen om niet te gaan zijn vervallen). Ik had van een collega hele goede referenties over deze sportschool en elke keer als ik haar voorbij zie fietsen richting sportschool voelde ik me schuldig, absurd eigenlijk.

Verder heb ik deze week lekker veel kranten gelezen, het boek The game van Baricco uitgelezen en ben ik weer eens in het werk van Albert Camus begonnen. Die schrijver had toen ik jong was diepe indruk op me gemaakt en ik had zin om dat weer eens te herlezen. De bekendste titels als De mythe van Sisyphus, De mens in opstand, De vreemdeling, De eerste man, maar ook boeken OVER Camus die ik de afgelopen maanden tegen kwam, Hans Achterhuis, Camus: de moed om mens te zijn en F.O. van Gennep, Albert Camus, een studie van zijn ethische denken.

Read more

Afgelopen maandag heb ik opgezegd bij de boekwinkel van de kringloop waar ik al weer bijna twee jaar werk. Oorzaak is zoals altijd “incompati bilite des humeurs”. Drie maanden geleden ging onze coördinator, die ons altijd de vrije hand gaf ik alles naar een andere plek en kwam er een nieuwe coördinator. Vanaf dat moment kwamen er regels die er voorheen niet waren, werd er geen overleg meer gepleegd over allerlei veranderingen en veranderde de sfeer. Omdat ik twee jaar geleden werd aangenomen vanwege mijn achtergrond en ervaring op het boekenvak kan ik daar niet mee leven. Er wordt nog naar een oplossing gezocht zodat de situatie weer leefbaar wordt en die wacht ik nu maar af. Ondertussen kan ik lekker een beetje freewheelen en van de zomer genieten. Jammer is het wel want ik had het er een tijd lang erg naar mijn zin.

Ondertussen ga ik naar ander werk zoeken waar ik in het najaar aan kan gaan beginnen. Ik had in het laatste jaar van mijn loopbaan een lijst gemaakt van alle bedrijven waar ik door gevraagd was om na mijn pensioen vrijwilligerswerk te doen o.a. Wisselwerk (ondersteuning bij computerzaken voor digibete ouderen), de Terre des hommes winkel, De Vleugels (zorgcentrum), Hoofdzaak van de GGZ, de boekwinkel van de Abdij van Egmond, Dreamcatchers (inmiddels opgeheven) en nog zo wat. Ik zal wel zien hoe het loopt.

Ik heb nu lekker veel tijd om te lezen en dat heb ik de afgelopen dagen dan ook gedaan. Ik ben bijna klaar met Alessandro Baricco’s The game. Heel interessant om te lezen. Hij geeft een overzicht van veertig jaar ontwikkelingen op computer gebied; na de klassieke periode (voortgekomen uit een groepje hippies tegen de weerzin tegen de vernietigingen in de twintigste eeuw), de kolonisatie (onderuit halen van de oude elites door platforms te creëren die geen tussenstap vereisten) en daarna als laatste The game, een andere mens, een andere wereld, iedereen heeft altijd en overal toegang toe op de manier waarop je een spel speelt…zoiets. Iedereen zou het boek eigenlijk moeten lezen. Het is behoorlijk zware kost af en toe en ik kan het lang niet altijd volgen, maar het zet je wel aan het denken. Net zoals de Chinese muur geen barbaren kon tegenhouden, kunnen wij deze ontwikkelingen tegen houden en moeten wij ons er mee zien te verhouden. Baricco zag veel mensen om zich heen afhaken, wat voor hem een van de redenen was om dit boek te schrijven.

Read more

Afgelopen dagen zat ik een aantal uren in het boek De onbewoonbare aarde van David Wallace-Wells te lezen. Op de achterflap staat “Als we niet willen dat onze kleinkinderen ons vervloeken, dan moeten we allemaal dit boek lezen”. Het eerste hoofdstuk heet hittesterfte. Afgelopen week werd de noodklok geluid in Frankrijk en Spanje, er werden temperaturen gemeten van bijna 45 graden, daarbij waren een aantal doden gevallen. Wat Wallace-Wells in de inleiding schrijft is dat door kettingreacties alle processen nog veel sneller zullen gaan dan werd aangenomen. Een angstaanjagend idee. In het hoofdstuk ‘Ethiek aan het eind van de wereld’ lees ik over Guy McPherson, een voormalig milieubioloog die zich heeft teruggetrokken in het oerwoud van Belize (waar ik ooit ben geweest en geweldige avonturen heb beleefd) en van daar uit lezingen geeft over ‘near-term human extinction’ (NTHE). Hij vertelde Wallace-Wells dat de mensheid binnen tien jaar zal zijn uitgestorven. De schrijver bekijkt deze onheilsprofeet niet als de zoveelste gek die zich terugtrekt, maar vindt zijn milieu-apocalyps best geloofwaardig klinken. Ik lees voor het eerste nieuwe woorden als klimaatesoterica (met in de voorhoede ene McLemore en McPherson). De meest vooraanstaande van deze nieuwe klimaatgnostici is de Britse auteur Paul Kingsnorth, medeoprichter en woordvoerder van het Dark Mountain Project. Hij is de profeet voor alle mensen die zich afwenden van de beschaving en noemt zijn filosofie het ‘inhumanisme’, waarin de natuur weer centraal moet komen staan in plaats van de mens.

Maar een gevaar van de klimaatcatastrofe, denkt Wallce-Wells, is dat ecologisch nihilisme zich een weg kan vinden naar het consensusdenken van het klimaat. Hij spreekt me direct aan omdat ik ook van die sluimerende onlustgevoelens heb en me bij alle handelingen afvraag wat dat voor consequenties heeft. Terwijl ik al heel lang bezig ben met mijn ecologische voetafdruk. Online is er de opkomst van ‘ecofacisme’. Een beweging die bereid is alle middelen in te zetten om zich een zo groot mogelijk deel van de koek toe te eigenen. Wallace-Wells geeft een overzicht van alle groepen die zich inzetten om het probleem op te lossen. De praktijkgerichte technocraten die er van overtuigd zijn dat een catastrofale klimaatverandering alleen kan worden afgewend als de hele wereld zich mobiliseert, net zoals Amerika in de Tweede Wereldoorlog heeft gedaan (wat het IPCC al in 2018 heeft gezegd). Dan zijn er nog de milieutechnocraten, en degenen die echt een revolutie willen. En ondertussen verschijnen er steeds weer bloedstollende teksten over wat ons klimatologisch te wachten staat. Wallace-Wells schaart zijn eigen boek ook onder die categorie, want zoals hij zegt, hij is ook bang. En dan vooral ook bang wat die steeds verder uitdijende angst zal hebben op onze ethische impulsen naar onze medemensen, en wat voor beleid zal voortkomen uit die veranderende impulsen, is een van de meest diepgaande vragen waarvoor het klimaat de planeet die het omhult, stelt. Ondertussen doen politici veel te weinig en groeit de paniek over het milieu en ook de wanhoop. Er is nu het woord voor econihilisme of klimaatnihilisme (milieu-onverschilligheid van moderne consumenten). Bruno Latour noemt de dreiging van een razend milieu dat wordt gevoed door onachtzame politici, ‘een klimaatregime’. Nog een paar nieuwe woorden, klimaatfatalisme, ecocide en. menselijk futiliteitsdenken (voor optimistische milieubeschermers) . Als afsluiting stel de schrijver nog een laatste mogelijkheid, we kunnen ons geleidelijk aanpassen, door de klimaatellende te normaliseren in hetzelfde tempo als waarmee we die steeds sneller laten oplopen. Maar die woorden klinken na alles wat ik heb gelezen, heel hol en onecht. Het is heel heftig om het boek te lezen, hoe nu verder? Wat moet ik doen als burger, stoppen met vliegen, vlees eten. Misschien moet ik ook nog het boek van Maarten Boudry lezen, Waarom de wereld niet ten onder gaat.

Read more

Onze tweemaandelijkse boekenclub leverde weer een aantal interessante titels op. Niemand was echt blij met de keuze van Gjalt voor het boek van Nicolien Mizee, Moord op de moestuin. Ze kan wel schrijven, maar het boek was niet echt spannend, plot af en toe gezocht en nog wat andere kritiekpunten. Mooi waren wel de karakterbeschrijvingen. Houellebecq kan wel boeien en fantastisch schrijven, ondanks zijn inktzwarte wereldbeeld. De spiegel die hij ons voorhoudt kon niet iedereen bekoren.

De boeken die verder voorbij kwamen. Charles C. Mann, De tovenaar en de profeet. Volgens Cor een boek dat hem heeft weggeblazen.

Over veertig jaar zal de wereldbevolking de tien miljard bereiken. Dit gegeven legt volgens Mann twee radicaal verschillende typen mensen bloot – de profeten en de tovenaars. De profeten zijn de volgelingen van William Vogt, een van de grondleggers van de milieubeweging. Hij geloofde dat we meer consumeren dan de wereld produceert en zijn mantra was: Bespaar! De tovenaars zijn de erfgenamen van Norman Borlaug, grondlegger van de massaproductie van gewassen. Vernieuw! was zijn strijdkreet. Op toonaangevende wijze voorziet Mann deze twee standpunten van een historische context en weegt hij de mogelijkheden. Daarmee levert hij een onmisbare bijdrage aan de discussie over de toekomst van een steeds dichter bevolkte wereld.

Het boek van Ad Verbrugge, Het goede leven & de vrije markt, Roxane van Iperen ‘t Hooge nest, Daron Acemoglu en Peter A. Robinson, Why nations fail en Wolf Wondratschek, Zelfportret met Russische pianist.

Het volgende boek dat we gaan bespreken is van Alessandro Baricco, De game. We lazen ooit van hem, De barbaren. Een boeiend boek over het ontstaan van de massacultuur.

De digitale revolutie heeft onze manier van denken en leven voorgoed veranderd, op een manier die vergelijkbaar is met eerdere, cruciale transformaties in onze geschiedenis, zoals de verlichting, de romantiek en de renaissance. Maar lopen we niet het risico om onze menselijkheid te verliezen in dit digitale tijdperk? Waar en wanneer begon het digitale tijdperk en waarheen leidt het ons? Als een archeoloog onderzoekt de Italiaanse meesterverteller Alessandro Baricco de mijlpalen van deze revolutie – van de internetpioniers tot de uitvinder van de iPhone – in zijn kenmerkende toegankelijke en anekdotische stijl. Hij probeert antwoorden te vinden op deze vragen zonder angst te zaaien en zonder een waardeoordeel te vellen. Het resultaat is een scherpzinnig, bevlogen en uiteindelijk hoopvol boek over onze toekomst.

Ook nog voorbij kwam De oceaan van een zee, ook van Alessandro Baricco.

Read more

Als je over Georgië praat moet je het over de Russen hebben. Ze zijn er in Georgië in grote getallen om vakantie te vieren. Terwijl de meeste Georgiërs een hekel aan Russen heeft (volgens onze gids) gedragen ze zich nog steeds alsof zij daar de baas zijn. Tijdens onze reis heeft Chiatura de meeste indruk op mij gemaakt. En ik ben daar niet de enige in lees ik op internet. Deze mangaanmijnen werden door de Russen rond 1800 in werking gesteld. Door de slechte geografische bereikbaarheid van diepe kloven werden er in 1954 een zeventigtal kabelbaantjes over de kloven geïnstalleerd. Na de ontmanteling van de Sovjet-Unie werden de mijnen grotendeels gesloten maar bleef een gedeelte van de kabelbaantjes, roestig en al in bedrijf. Er wordt geen onderhoud aan gepleegd en ik zou er niet graag in gaan zitten.

Wie ooit de film Stalker van Tarkovsky heeft gezien waarin een gids twee mannen door een verboden gebied, De Zone, leidt, om naar een kamer te zoeken waarin je wensen zullen worden vervuld, krijgt enigszins een idee van hoe het er daar uit ziet. We zijn niet echt door de verlaten, overwoekerde fabrieken gelopen, maar door die film maak ik er in mijn hoofd een beeld van. En over Chiatura gesproken, door heel Georgië staan verlaten Russische gebouwen, die eigenlijk gesloopt zouden moeten worden, maar waar waarschijnlijk geen geld voor ons. Maar Rusland is zo nog wel voelbaar aanwezig en dat moet heel moeilijk zijn voor de bevolking. Wij krijgen trouwens ook nog een fikse ruzie met een Russische vrouw die ons uit een bootje wou zetten (in de Prometeus-grot) waar wij gewoon een kaartje voor hadden. Ze was in een groep en die wilde ze bij elkaar houden, maar achter ons bootje kwam weer een volgend bootje, niets aan de hand. Maar ze begon te dreigen dat we Rusland niet meer in kwamen en ze maakte foto’s van ons die ze naar de politie zou sturen. Mijn reisgenoot Tanja die door haar AirB&B bekend is met hoe Russen zijn, schold gewoon lekker terug en het eind van het liedje was dat ze gewoon voor ons ging zitten.

Die Prometeus-grot was trouwens de enige stop die we wel over hadden willen slaan. Te druk, te toeristisch, en we waren allebei als eens in een dergelijke grot geweest. En daar kwam dan die hysterische Russin nog bovenop. Het viel me trouwens op dat in grote delen van Georgië het Russisch op borden was verdwenen. Heel af en toe zag je nog wel wat Russisch schrift, maar dat was opvallend weinig. In tegenstelling bijvoorbeeld tot Oezbekistan, waar we vorig jaar waren. Als je bedenkt dat Georgie (heersers de Bagrationi familie) rond 1800 koos voor de bescherming van Rusland voor de oprukkende Aziatische steppevolken, Turken en Perzen, dan is dit land al ruim twee eeuwen in de macht van dit land, met uitzondering van 1921, toen ze onafhankelijk werden, maar waar na een jaar al weer een eind aan kwam.

Read more

En dan zit je ineens in de auto met een getraumatiseerde oorlogsveteraan (onze chauffeur) en een jonge student internationale betrekkingen (onze gids) die afstudeert op dezelfde oorlog waarin deze chauffeur zwaar gewond raakte. Wij hebben als Nederlanders een streepje voor vanwege onze Sandra Roelofs die getrouwd was met de vorige president Saakashvili. De oorlog waar we heel veel over zullen spreken is de 5-daagse oorlog in 2008, waarin ook de Nederlandse cameraman Stan Storimans om het leven kwam. Op Wikipedia staat een heel uitgebreid verhaald over de twee provincies Zuid-Ossetie (Osseten zijn oorspronkelijk een uit Iran verdreven volk) en Abchazie (ook een apart volk, verwant aan Turken), die zich wilden afscheiden van Georgië en uiteindelijk alleen door de Russen zullen worden erkend. Rusland kwam zich onder het mom van het beschermen van Russische burgers bemoeien met het conflict dat al begon met de onafhankelijkheid van Georgië in 1991. Rusland had wel het recht volgens internationaal recht om die burgers te hulp te komen, maar ze overschreden een grens door het bombarderen van doelen buiten de grenzen van Zuid-Ossetie zoals Gori en Tblisi. Onze gids die veel mensen heeft gesproken voor haar scriptie, o.a. de vice-president spreekt voor het eerst met een soldaat die daar ter plaatse heeft gevochten. Ze spreken heel veel met elkaar, jammer dat wij dat niet kunnen volgen. Wel laat de chauffeur ons video’s zien van bombardementen als we langs de grens van zuid-Ossetie rijden.

Ook bij het kloostercomplex David Garedja krijgen we te maken met de complexe situatie van Georgië. Het complex van honderden cellen, kapelletjes, grotwoningen ligt in de regio Kacheti, maar een deel van het daarvan ligt ook in de regio Azerbeidzjan. Ook hierover woedt een grensconflict tussen beide landen. Als we proberen naar een bepaald gedeelte van het klooster te wandelen worden we tegengehouden door gewapende militairen. Soms lukt het wel en soms lukt het niet vertelt de gids. Het is jammer want het gebied is prachtig.

Het derde probleem doet zich voor in Samtsche-Dzjavacheti, dat grenst aan Armenië. Als we vanuit Vardzia richting deze provincie rijden krijgen we het verhaal te horen van de gids dat ook hier de bewoners, voornamelijk Armeniërs, liever bij Armenië willen horen. Ze spreken zelfs heel vaak niet eens Georgisch. Als we in een winkel wat water en brood kopen hangt er een vijandige sfeer (Russen). Over Vardzia kan ik zeggen dat ik dat een van de mooiste plekken van Georgië vond. De grottenstad werd gebouwd in de Gouden eeuw van Georgië (12e en 13e eeuw) door Koning Giorgi 3 en zijn dochter Koning Tamar om te schuilen voor de hordes Mongolen die het land binnendrongen. Hier ging trouwens ook de zijderoute langs van het Midden-Oosten. Wat een gecompliceerd land met een turbulente geschiedenis van oorlogen. Elkaar groeten met hallo, wordt hier gedaan met camerjoba (zege in de strijd). Nou, dan weet je het wel.

Oorspronkelijk stond er een rots voor de stad waardoor deze aan het oog werd onttrokken, maar die is door een aardbeving verdwenen evenals 75% van deze stad. Er wonen nog steeds wat monniken waardoor het complex voor toeristen te bezoeken is. De wandeling er doorheen was heel bijzonder.

Als je bedenkt dat Georgië niet veel groter is dan Nederland en drie miljoen inwoners heeft (wel twee miljoen nog eens in het buitenland) kun je je een voorstelling maken van hoe leeg het land is. Weinig tot geen snelwegen, prachtige bergen (hoge Kaukasus o.a. Stefansminda, lage Kaukasus e.a.ketens) wij 2000 kilometer hebben gereden, dan heb je een klein beetje een idee van onze tocht, die heel vaak werd afgeremd door loslopende koeien, paarden, varkens en gaten in de weg. Het is een prachtig land met veel potentie voor het toerisme, terwijl wij de kuststrook niet eens hebben gezien. Maar dan zeggen wij tegen elkaar dat de stranden nergens zo mooi zijn als in Noord-Holland. De volgende reis gaat naar Libanon, Beiroet, maar dat is pas over 5 maanden.

Read more

Op Hemelvaartsdag, donderdag 30 mei 2019, ben ik op 67-jarige leeftijd wees geworden. En met mij de andere zeven kinderen, waarvan de oudste op bijna 75-jarige leeftijd, een onnatuurlijke situatie. Mijn moeder zou volgende maand, 20 juli, 104 worden. De dokter had van de winter nog gezegd dat ze zo gezond was dat het nog wel even kon duren voordat ze dood zou gaan. Ze was ondertussen bijna volledig blind en doof, terwijl haar geest ongebroken was, en ze wilde heel graag sterven. Vorig jaar mei heeft ze ook een poging gedaan om te versterven, maar dat mislukte, want na vier dagen ging ze weer eten en drinken. We hebben haar toen overgebracht naar verzorgingshuis Saenden aan de overkant van haar aanleunwoning, maar daar voelde ze zich erg ongelukkig. De eerste drie maanden was ze heel blij met alle aandacht en verzorging, maar toen ze werd weggestopt op de bovenste verdieping, helemaal in de hoek en ze wegkwijnde heeft ze besloten dat ze dood wilde. De Nederlandse vereniging voor een Vrijwillig Levenseinde heeft in de serie Keuzes voor het levenseinde een aantal brochures uitgebracht. Stoppen met eten en drinken gaat over versterven.

Ik kwam nog een ander boek tegen over versterven van Willemien Lenstra, Mevrouw wil versterven!, verhalen uit het hopice. We hoorden op de dag dat ze stierf dat ze al meerdere pogingen had gedaan zonder dat wij dat wisten. Het blijkt behoorlijk moeilijk om dat proces te doorlopen. Mijn moeder heeft er uiteindelijk tien dagen over gedaan. Ze vroeg toch steeds weer om wat water. Met slaapmedicatie en ten slotte een injectie met morfine kon ze inslapen. Het was dagenlang een akelig gezicht om haar te zien. Ze raakte na tien dagen in een coma, waarop de huisarts werd geraadpleegd en die besloot tot hulp met morfine. Ik moest ook denken aan het boek van Arnon Grunberg, Moedervlekken, waarin de lippen van zijn moeder werden bevochtigd met aardbeien voordat ze stierf. Ook Uitweg, een waardig levenseinde in eigen hand van Boudewijn Chabot en Stella Braam bespreekt deze manier van sterven

. In deze vijfde herziene editie van Uitweg is naast stoppen met eten en drinken of het innemen van een dodelijke combinatie van medicijnen ook een nieuwe methode voor zelfeuthanasie
Sinds de verschijning in februari 2010 heeft Uitweg voor een aardverschuiving gezorgd. Waar hulp bij zelfdoding voorheen onbespreekbaar was, is het volgens artsenorganisatie KNMG artsen nu toegestaan om (als euthanasie niet mogelijk is) de in dit boek behandelde methoden ter sprake te brengen bij patiënten met een doodswens.

We hadden gisteren een mooie afscheidsmis in de kapel van Saenden, waar ze wekelijks, twaalf jaar lang, twee keer naar toe ging. Daarna zijn we naar het Crematorium en uitvaartcentrum van Zaanstad gegaan als afsluiting. Ik heb daar ook gesproken en hield het ook niet droog, ondanks dat ik ook heel erg opgelucht ben dat haar strijd nu afgelopen is. Ze had haar dood niet beter kunnen plannen, mijn zuster sinds een maand terug uit India, twee kinderen die op het punt staan op vakantie te gaan. Ik zei het nog in de speech, ze gunde zichzelf weinig tot niets en een ander alles. Er breekt een nieuwe tijd aan, we zijn eindelijk een generatie opgeschoven. Ik zal haar vast missen, maar ik voel me ook bevrijd van de zorgen om haar zoals ze daar maar eindeloos zat te wachten op wat afleiding. Overmorgen ga ik naar Georgie, dus ik heb nog twee dagen om me mentaal voor te bereiden en de hectische week van me af te schudden. Dat zal vast lukken. Pas over twee weken zal ik weer een blog posten.

Read more