Vorige week donderdag waren de Europese verkiezingen. Op dezelfde dag kreeg kreeg ik ook het boek Moneyland; een zoektocht naar het verborgen geld van de superrijken en de multinationals van Oliver Bullough in handen. Bullough was twee weken daarvoor te gast bij Buitenhof. Ik was van plan om het boek een beetje door te bladeren en alleen het laatste hoofdstuk “Opstaan tegen Moneyland” grondig door te nemen, maar dat liep toch anders. Ik ben er in het weekend aan begonnen en kan niet meer stoppen. Iedereen zou dit boek moeten lezen om inzicht te krijgen in het financiële systeem van Moneyland. Bullough schrijft zo helder, zo meeslepend (hij weet ook cliffhangers te creëren) en dat vind ik knap voor een boek over economie.
Het eerste hoofdstuk gaat over de inrichting van het geldsysteem tot Brettonwoods. In dit systeem hadden de landen die de waarde van het geld hadden opgesteld en gegarandeerd ook recht op dat geld. Ze beperkten de rechten van geldbezitters in het belang van anderen. ” In Brettonwoods hadden de geallieerden, die wanhopig een herhaling van de horror van de tussenoorlogse depressie en de Tweede Wereldoorlog wilden voorkomen, besloten dat wat de internationale handel betreft de rechten van de samenleving boven die van geldbezitters gingen”. De dollar was dominant in dit systeem, inwisselbaar voor goud. Mensen met geld die onder deze regels uit wilde stalden hun geld in Zwitserland, beschermd door het bankgeheim, waardoor het geld zich daar oppotte (en wat zich later als het begin van Moneyland zou ontwikkelen. Dit systeem raakte begin jaren zestig in verval toen slimme bankiers van de City bank bedachten dat dat opgepotte geld moest rollen en die daar een constructie voor bedachten, het tegen elkaar uitspelen van rechtsgebieden door een financiële offshore-industrie te creëren. En in dit systeem zitten we nog steeds. Bullough maakt mooie vergelijkingen; “dit is dus de oorzaak van de onvermijdelijke spanning tussen grenzeloos geld en land met grenzen. Als regelgeving ophoudt bij de grens van een land, maar geld overal heen kan stromen, kunnen de eigenaars ervan toezichthouders te slim af zijn. Als de ene bokser in de ring moet blijven, terwijl de tegenstander er op elk gewenst moment uit kan springen en vanuit elke richting onverwacht en ongezien weer op kan duiken, is het wel duidelijk aan wie het slimme geld de voorkeur geeft”
Je wordt niet vrolijk van de boek. Hele landen worden geplunderd (Venezuela!!), er ontstaan oorlogen door, de enige remedie lijkt een wereldregering die daar een einde aan maakt (Harari!!) . Of Bullough ook voor deze oplossing kiest weet ik niet. Ik heb het laatste hoofdstuk wat wij als gewone burger kunnen doen nog niet gelezen, maar dat zal ik snel doen. Om nog even op de Europese verkiezingen terug te komen. Het lijkt me duidelijk dat niemand nog kan geloven dat nationalisme een antwoord is op de problemen van vandaag.
