Maandag ben ik begonnen in het door DWDD tot boek van 2015 verkozen De zijderoutes; een nieuwe wereldgeschiedenis van Peter Frankopan. In mei ga ik drie weken naar Oezbekistan, dat met steden als Samarkand en Buchara, in de zijderoutes een belangrijke rol speelden. Omdat ik een paar keer aan  mensen die veel reisden had gevraagd wat zij als het meest bijzondere hadden ervaren, als antwoord kreeg, Oezbekistan, stond dat al heel lang op mijn verlanglijstje. Nu is het bijna zover.

Als twintiger had ik steden als Sevilla, Granada (een vrijwel verlaten Alhambra!) en Cordoba bezocht en voor mijn gevoel nog nooit zoiets moois gezien qua architectuur.  De steden in Oezbekistan schijnen deze steden qua architectuur nog te overtreffen.

Wat ik wel natuurlijk wist was Oezbekistan niet aan de rand van de beschaving lag maar er behoorlijkmiddenin. In deze streken ontstond de beschaving, de hof van Eden was de vruchtbare streek tussen de Eufraat en de Tigris.  De streek ook waar de grote wereldreligies zijn ontsproten, waar wegen werden aangelegd  als centrale zenuwstelsel om mensen en plaatsen te verbinden. Maar ik lees in Frankopan ook dingen die ik nog niet wist en die me verbaasden.

In de 4e eeuw brak er een periode aan waarin het milieu veranderingen onderging. In Europa kwam dat tot uiting in een zeespiegelstijging en in een uitbraak van malaria in het Noordzeegebied, in een gewijzigde vegetatie op de steppen en van andere patronen in de gletsjerverschuivingen in het Tiensjan-gebergte; er was sprake van een fundamentele, wereldwijde klimaatverandering. In een brief van een koopman kun je lezen dat voedselgebrek en hongersnood een zware tol hadden geëist. Het waren apocalyptische toestanden. De Hunnen verdreven alle andere stammen en tussen 350 en 360 vond een grote volksverhuizing plaats doordat een aantal stammen naar het Westen werden verjaagd. Door de klimaatverandering ontstond een felle concurrentiestrijd om de bestaansmiddelen (!). Perzië en Rome sloten in die tijd een alliantie om de Hunnen terug te drijven.

In het hoofdstuk De route naar een christelijke ‘oost’, is er in de 7e eeuw in Azië sprake van een zegetocht van het christendom, ten koste van het zoroastrisme (Iran), het jodendom (midden Oosten) en het boeddhisme (India) als er een vernietigende oorlog uitbreekt die de belangrijkste religies ondermijnt en kansen biedt aan een nieuwkomer, de islam. Frankopan spreekt er over ‘alsof internet werd losgelaten op de oudheid; op slag dreigde een nieuwe stroom ideeën, theorieën en trends de bestaande orde te ontregelen en te profiteren van de netwerken die in de loop der eeuwen was ontstaan.’ Vanavond verder in het hoofdstuk De route naar revolutie.